Η Μυτιλήνη, πρωτεύουσα της Λέσβου και διοικητικό κέντρο της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, βρίσκεται στα ανατολικά παράλια του νησιού, απέναντι από τις μικρασιατικές ακτές. Η αρχαία πόλη ήταν κτισμένη πάνω σε μια νησίδα που χωριζόταν από το κυρίως νησί με ένα στενό θαλάσσιο πέρασμα, τον ποταμό Εύριπο. Στην ίδια θέση με την Ακρόπολη της αρχαιότητας βρίσκεται το επιβλητικό φρούριο της πόλης. Το Κάστρο κτίστηκε και επεκτάθηκε σε διαδοχικές φάσεις, από τη βυζαντινή περίοδο και κυρίως επί της κυριαρχίας των Γατελούζων (1355-1462) και των Οθωμανών (1462-1912).
Η εικόνα της σημερινής πόλης διαμορφώθηκε στα τέλη του 19ου αι. όταν το νησί βρισκόταν υπό οθωμανική διοίκηση. Είχαν προηγηθεί μια ανεξέλεγκτη πυρκαγιά (1851) και ένας καταστρεπτικός σεισμός (1867) που ισοπέδωσαν μεγάλα τμήματα της πόλης και έγιναν αφορμή για τις πρώτες προσπάθειες πολεοδομικών επεμβάσεων και οργάνωσης του αστικού χώρου. Η Μυτιλήνη του 19ου αι. οργανωνόταν γύρω από τα δυο της λιμάνια –το βόρειο και το νότιο– και εκατέρωθεν του δρόμου της αγοράς που τα συνέδεε. Το νότιο λιμάνι με την προκυμαία και τον επιβλητικό Ναό του Αγίου Θεράποντα αποτελούσε την ευρωπαϊκή και εμπορική όψη μιας πόλης με ακμαία οικονομία, βασισμένη στο εμπόριο του ελαιόλαδου. Γύρω από το βόρειο λιμάνι και μέσα στα τείχη του Κάστρου οργανώνονταν οι μουσουλμανικές συνοικίες, με τα λουτρά και τα τεμένη τους.
Σήμερα σώζονται τόσο σπαράγματα της μουσουλμανικής πόλης όσο και εντυπωσιακά δημόσια κτίρια με κλασικιστικά στοιχεία και ένα μίγμα αρχιτεκτονικών επιρροών από τα μεγάλα αστικά κέντρα της εποχής. Στο ιστορικό κέντρο διατηρείται σε μεγάλο βαθμό η φυσιογνωμία και η κλίμακα του παραδοσιακού τμήματος της πόλης. Ο ιστός είναι πυκνός με στενές και δαιδαλώδεις οδούς και σπίτια συνήθως διώροφα με σαχνισιά και κεραμοσκεπή. Στα νότια της πόλης, οικοδομήθηκαν σταδιακά μεγαλοπρεπείς κατοικίες που μαρτυρούν την οικονομική ευμάρεια της χριστιανικής αστική τάξης. Οι αρχοντικές κατοικίες εκείνης της περιόδου διαθέτουν εντυπωσιακές εισόδους και μεγάλους κήπους, ενώ αρχιτεκτονικά ακολουθούν ευρωπαϊκά πρότυπα του 19ου αιώνα, με εκλεκτικιστικές και νεοκλασικές αναφορές.
Ο επισκέπτης της Μυτιλήνης αξίζει να περιηγηθεί στο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης, τον Ναό του Αγίου Θεράποντα, τον Μητροπολιτικό Ναό, όπως και στα Μουσεία Σύγχρονης Τέχνης Στρατή Ελευθεριάδη-Teriade και Θεόφιλου που βρίσκονται στην περιοχή της Βαρειάς.