Διαδρομή «Ψαρά»

Παραδοσιακός ανεμόμυλος χαρακτηρισμένος ως ιστορικό μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού. Βρίσκεται στην αρχή του ανηφορικού δρόμου προς την Μαύρη Ράχη των Ψαρών. Κατασκευάστηκε στα μέσα του 19ου αιώνα από ντόπιο σχιστόλιθο. Έχει κυκλική κάτοψη και κυρτότητα στην τοιχοποιία, χαρακτηριστικό των ανεμόμυλων του Αιγαίου.
Στο εσωτερικό του διασώζεται ο μηχανολογικός εξοπλισμός και είναι επισκέψιμος.
Αποτελεί εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κατασκευή της προβιομηχανικής περιόδου χαρακτηριστική για την τοπική, λαϊκή αρχιτεκτονική και συνδέεται με τις μνήμες των κατοίκων της περιοχής, ενώ λειτουργούσε μέχρι το 1956.

Χαρακτηριστικό δείγμα μετεπαναστατικής Ψαριανής αρχιτεκτονικής, που διατηρεί τα αρχικά του στοιχεία, τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό του. Πρόκειται για στενομέτωπη κατοικία, κτισμένη στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με λιθοδομή και καλύπτεται με δώμα με λαμαρίνα, στοιχείο μεταγενέστερης προσθήκης. Οι όψεις είναι λιτά διαμορφωμένες και έχουν ελάχιστα ανοίγματα. Ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί το προεξέχον στηθαίο της στέγης. Στο κτίριο προστέθηκε μεταγενέστερα αλλά σχετικά σύγχρονα με την αρχική κατασκευή, ισόγειος χώρος που οδηγεί στην αυλή.

Σχολείο κατασκευασμένο το 1928. Είναι πλατυμέτωπο μακρυνάρι με φέροντα οργανισμό από λιθοδομή και τετράριχτη ξύλινη στέγη με ρωμαϊκά κεραμίδια, προϊόν μεταγενέστερης προσθήκης μιας και αρχικά το κτίριο στεγαζόταν με δώμα όπως πρόσταζε η παραδοσιακή των Ψαρών. Διαθέτει υπερυψωμένο ισόγειο όπου στεγάζονται οι αίθουσες και τα γραφεία, και ημιυπόγειο που χρησιμεύει σαν αποθηκευτικός χώρος.
Χαρακτηριστικό του κτιρίου είναι το λίθινο περιθύρωμα της εξώθυρας που διατηρεί την αρχική του μορφολογία με απομίμηση ισόδομης δόμησης. Επίσης, στην νότια και στη δυτική όψη τα περιθυρώματα είναι περίτεχνα με συμπαγείς οπτόπλινθους.
Το κτίριο διαθέτει μεγάλο προαύλειο χώρο με μεταγενέστερες προσθήκες για την στέγαση περισσότερων τμημάτων.

Διώροφο ξενοδοχείο με προσθήκες στην ανατολική όψη σε διάφορα επίπεδα, μιας και είναι κτισμένο στις παρυφές του λόφου του Αγίου Νικολάου. Το κυρίως κτίριο είναι κατασκευασμένο από λιθοδομή με επικάλυψη με δώμα. Το ισόγειο διαθέτει διάδρομο με αψίδες που οδηγούν στις διάφορες εισόδους. Τα ανοίγματά του φέρουν κορνίζες που διαμορφώνονται από το κονίαμα. Το κτίριο βρίσκεται υπό επισκευή από τον ΕΟΤ.
Είναι το κτίριο όπου στεγαζόταν η Βουλή των Ψαρών. Μετά την απελευθέρωση των Ψαρών από τον τουρκικό ζυγό που διήρκεσε 88 έτη, (22 Ιουνίου 1824 έως και την 21 Οκτωβρίου 1912) επισκευάσθηκε και χρησιμοποιήθηκε σαν Σταθμός Χωροφυλακής. Κατά την διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής ως Διοικητήριο –παρατηρητήριο υπό των Γερμανών. Μετά την αποχώρηση των Γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, το κτίριο παρέμεινε επί μακρό χρονικό διάστημα αχρησιμοποίητο, με αποτέλεσμα να υποστεί σοβαρές ζημιές και φθορά. Το 1978 με πρωτοβουλία και προσπάθειες του νεοϊδρυθέντος συλλόγου ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΨΑΡΙΑΝΩΝ με πρόεδρο τον Δημήτριο Γ. Ανδριάνα, ανέλαβε ο ΕΟΤ την αναστήλωσή του, με την συνεργασία του τότε γραμματέως του και φίλου των Ψαρών, Παναγιώτη Λαμπρία. Από το 1980 λειτούργησε ως ξενώνας του ΕΟΤ. Από το 1999 το δικαίωμα χρήσης- εκμετάλλευσης έχει επιστρέψει στον Ναό του Αγίου Νικολάου. Το ξενοδοχείο παραμένει κλειστό από το 2004 και γίνονται ενέργειες τόσο από την Εκκλησία όσο και από τον Δήμο Ψαρών να επισκευαστεί και να επαναλειτουργήσει. (πηγή: επίσημη ιστοσελίδα Δήμου Ψαρών)

Διώροφη στενομέτωπη κατοικία, κτισμένη στις αρχές του 20ου αιώνα, σε ερειπιώδη κατάσταση. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με λιθοδομή και καλύπτεται με δώμα, σύμφωνα με τα πρότυπα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των Ψαρών. Οι όψεις του είναι λιτά διαμορφωμένες, και παρουσιάζουν λίγα ανοίγματα. Εξαιρείται η κύρια όψη του κτιρίου, η ανατολική όψη, από όπου πραγματοποιούταν η πρόσβαση από τη δημοτική οδό τόσο στον όροφο όσο και στο ισόγειο. Τα ανοίγματα στην κύρια όψη παρουσιάζουν συμμετρία, ενώ ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί ο εξώστης και το εξωτερικό κλιμακοστάσιο, το οποίο έχει καταρρεύσει. Στη στέψη της τοιχοποιίας και στις ακμές της συγκεκριμένης όψης, παρατηρείται η δημιουργία πλαισίου, που διαμορφώνεται στο επίχρισμα. Επίσης, διατηρείται ο μικρός ιδιωτικός εξωτερικός χώρος, η λεγόμενη ‘’πιάτσα’’, στοιχείο της τοπικής αρχιτεκτονικής.

Διώροφη αστική κατοικία κατασκευασμένη το 1927 με νεοκλασικά στοιχεία. Πρόκειται για κτίσμα ορθογωνικής κάτοψης με φέροντα οργανισμό από λιθοδομή και τετράριχτη εγκιβωτισμένη στέγη με γαλλικά κεραμίδια. Η είσοδος στον όροφο γίνεται από τον υπάιθριο χώρο μέσω κλιμακοστασίου με μπαλούστρα στο κιγκλίδωμα. Χαρακτηριστικά του κτιρίου είναι οι εξώστες, τα επιχρισμένα περιθυρώματα καθώς και η γεωμετρική μετόπη στην δυτική όψη που φέρει κυκλικό κόσμημα.
Τον Νοέμβριο του 41, όταν πήγαν οι Γερμανοί στο νησί, επίταξαν τον πρώτο όροφο.

Διώροφη στενομέτωπη κατοικία, κτισμένη στις αρχές του 20ου αιώνα. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με λιθοδομή και καλύπτεται με τετράριχτη εγκιβωτισμένη στέγη. Οι όψεις του είναι λιτά διαμορφωμένες, και παρουσιάζουν λίγα ανοίγματα. Εξαιρείται η κύρια όψη του κτιρίου, η δυτική όψη, από όπου πραγματοποιούταν η πρόσβαση από τη δημοτική οδό τόσο στον όροφο όσο και στο ισόγειο. Τα ανοίγματα στην κύρια όψη παρουσιάζουν συμμετρία, ενώ ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί το εξωτερικό κλιμακοστάσιο. Στη στέψη της τοιχοποιίας και στις ακμές της συγκεκριμένης όψης, παρατηρείται η δημιουργία πλαισίου, που διαμορφώνεται στο επίχρισμα. Χαρακτηριστική είναι και η γεωμετρική μετόπη που διαμορφώνει το γείσο της στέγης. Επίσης, διατηρείται ο μικρός ιδιωτικός εξωτερικός χώρος, η λεγόμενη ‘’πιάτσα’’, στοιχείο της τοπικής αρχιτεκτονικής.

Διώροφη στενομέτωπη κατοικία, κτισμένο στις αρχές του 20ου αιώνα. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με λιθοδομή και καλύπτεται με δώμα, σύμφωνα με τα πρότυπα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των Ψαρών. Οι όψεις του είναι λιτά διαμορφωμένες, και παρουσιάζουν λίγα ανοίγματα. Εξαιρείται η κύρια όψη του κτιρίου, η ανατολική, από όπου πραγματοποιούταν η πρόσβαση από τη δημοτική οδό τόσο στον όροφο μέσω κλιμακοστασίου όσο και στο ισόγειο. Ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί το εξωτερικό κλιμακοστάσιο και ο εξώστης. Στη στέψη της τοιχοποιίας και στις ακμές της συγκεκριμένης όψης καθώς και στα περιθυρώματα, παρατηρείται η δημιουργία πλαισίου, που διαμορφώνεται στο επίχρισμα. Ανάμεσα στα ανοίγματα του ορόφου διακρίνεται κυκλικό διακοσμητικό στοιχείο με τα αρχικά του ιδιοκτήτη. Επίσης, διατηρείται ο μικρός ιδιωτικός εξωτερικός χώρος, η λεγόμενη ‘’πιάτσα’’, στοιχείο της τοπικής αρχιτεκτονικής. Το κτίριο διαθέτει και μεταγενέστερη ισόγεια προσθήκη με υπαίθριο χώρο.

Διώροφη αστική κατοικία κτισμένη τη δεκαετία του 1950, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες των κατοίκων του οικισμού. Η κάτοψη τύπου ‘’Γ’’ έχει προκύψει έπειτα από την προσθήκη του νότιου τμήματος, κεραία του ‘’Γ’’. Το αρχικό κτίριο αποτελείται από επιχρισμένη λιθοδομή που καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή, ενώ η μεταγενέστερη προσθήκη της κεραίας καλύπτεται με δώμα. Οι όψεις του είναι λιτά διαμορφωμένες, τα ανοίγματα παρουσιάζουν ορισμένη συμμετρία. Η κύρια-δυτική όψη τμήμα της νότιας όψης του κτιρίου έχει ανοίγματα με κορνίζες και πλαίσια, σχηματισμένα στο επίχρισμα και χρωματικά διαφοροποιημένα. Επίσης, πλαίσια διαμορφώνονται και στις ακμές του κτιρίου καθώς και στη στέψη των τοιχοποιιών της κύριας όψης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το στοιχείο του εξωτερικού κλιμακοστασίου με την βεράντα, στοιχείο πιθανότατα μεταγενέστερης προσθήκης. Το κτίριο αποτελεί ένα παράδειγμα συγκερασμού της σύγχρονης αρχιτεκτονικής της εποχής, απλοποιημένη και προσαρμοσμένη στα τοπικά παραδοσιακά πρότυπα.

Στενομέτωπη κατοικία, χαρακτηριστικό παράδειγμα της μετεπαναστατικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των Ψαρών, κτισμένη στα τέλη του 19ου αιώνα. Το κτίριο αποτελείται από επιχρισμένη λιθοδομή και καλύπτεται με μονόκλινη στέγη. Έχει δύο όψεις, νότια και βόρεια, που είναι λιτά διαμορφωμένες και έχουν ελάχιστα ανοίγματα, ένα θύρωμα και ένα παράθυρο σε καθεμιά. Στη νότια όψη το θύρωμα και το παράθυρο βρίσκονται στην ίδια στάθμη, ενώ στη βόρεια το άνοιγμα του παραθύρου βρίσκεται σε δεύτερη στάθμη υποδηλώνοντας την εσωτερική διάταξη της κατοικίας σύμφωνα με τα παραδοσιακά πρότυπα. Πιο συγκεκριμένα, στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική των Ψαρών η κατοικία χωρίζεται σε δύο μέρη: το εμπρός, που καταλαμβάνει διπλό ύψος εσωτερικά και συνήθως χωροθετείται η σάλα, και το πίσω με δύο στάθμες που τοποθετούνται οι υπόλοιποι χώροι. Επίσης, μπροστά από τη νότια όψη διακρίνεται μικρός ιδιωτικός υπερυψωμένος εξωτερικός χώρος, η λεγόμενη ‘’πιάτσα’’, στοιχείο επίσης της τοπικής αρχιτεκτονικής, που δημιουργήθηκε για την κάλυψη των αναγκών σε υπαίθριο χώρο.

Στενομέτωπη διώροφη κατοικία, κτισμένη πιθανότατα στις αρχές του 20ου αιώνα. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με λιθοδομή και καλύπτεται με δώμα σύμφωνα με τα κατασκευαστικά πρότυπα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των Ψαρών. Οι όψεις του είναι λιτά διαμορφωμένες με λίγα ανοίγματα. Εξαίρεση αποτελεί η βόρεια κύρια όψη, όπου παρατηρούνται περισσότερα ανοίγματα, τόσο στο ισόγειο όσο και στον όροφο, σε κάθετη διάταξη μεταξύ τους και συμμετρικά τοποθετημένα. Τα παράθυρα και το θύρωμα του εξώστη στον όροφο φέρουν πλαίσια διαμορφωμένα στο επίχρισμα. Ακόμα, πλαίσιο σχηματίζεται στην κύρια-βόρεια όψη με την οριζόντια ταινία-γείσο στη στέψη της τοιχοποιίας και τις κάθετες ταινίες στις ακμές του κτιρίου, στον όροφο. Ο εξώστης που υπήρχε, έχει καταστραφεί, και αποτελούσε μεταγενέστερη προσθήκη, όπως υποδηλώνουν τα υλικά κατασκευής του, που έχουν απομείνει. Επίσης, διατηρείται ο μικρός ιδιωτικός εξωτερικός χώρος μπροστά από την κύρια όψη, η λεγόμενη ‘’πιάτσα’’, στοιχείο της τοπικής αρχιτεκτονικής. Υπάρχει εσωτερική σύνδεση με το κτίσμα στη δυτική μακριά πλευρά του κτιρίου χωρίς, ωστόσο, να είναι βέβαιο ότι τα δύο κτήρια αποτελούσαν εξαρχής ένα ενιαίο σύνολο και όχι ξεχωριστές ιδιοκτησίες.

Διώροφη στενομέτωπη κατοικία, κτισμένο στα τέλη του 19ου. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με λιθοδομή και καλύπτεται με τετράριχτη στέγη, που αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη, σύμφωνα με τις παλιές φωτογραφίες του κτιρίου. Αρχικά καλυπτόταν με δώμα, σύμφωνα με τα πρότυπα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής των Ψαρών. Οι όψεις του είναι λιτά διαμορφωμένες, και παρουσιάζουν λίγα ανοίγματα. Εξαιρείται η κύρια όψη του κτιρίου, η νοτιοδυτική όψη, από όπου πραγματοποιούταν η πρόσβαση από τη δημοτική οδό τόσο στον όροφο όσο και στο ισόγειο. Τα ανοίγματα στην κύρια όψη παρουσιάζουν συμμετρία, ενώ ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί το εξωτερικό κλιμακοστάσιο και ο εξώστης, ο οποίος έχει καταρρεύσει. Στη στέψη της τοιχοποιίας και στις ακμές της συγκεκριμένης όψης, παρατηρείται η δημιουργία πλαισίου, που διαμορφώνεται στο επίχρισμα. Επίσης, διατηρείται ο μικρός ιδιωτικός εξωτερικός χώρος, η λεγόμενη ‘’πιάτσα’’, στοιχείο της τοπικής αρχιτεκτονικής.

Διώροφη στενομέτωπη κατοικία, που βρίσκεται σε περίοπτη θέση στο λιμάνι και είναι κτισμένη γύρω στο 1900, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες κατοίκων. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με λιθοδομή και καλύπτεται με τετράριχτη στέγη, που αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη, σύμφωνα με παλιές φωτογραφίες του κτιρίου. Οι όψεις του είναι λιτά διαμορφωμένες και με λίγα ανοίγματα σε κάθε όψη. Κάποια από τα ανοίγματα πιθανότατα διανοίχτηκαν μεταγενέστερα. Η κύρια είσοδος βρίσκεται στη νοτιοδυτική όψη και έχει θέα στο λιμάνι. Χαρακτηριστικό στοιχείο του κτιρίου αποτελεί το στηθαίο της στέγης με τα κοσμήματα στη νοτιοδυτική και βορειοδυτική όψη.
Πρόκειται για κτίριο κατοικίας του 1900, που λειτούργησε ως τελωνείο το διάστημα 1930-1960, περίπου. Παράλληλα με το τελωνείο στο ισόγειο, ο όροφο λειτουργούσε ως κατοικία.