Διαδρομή «Οινούσσες»

Διώροφη νεοκλασική κατοικία σύνθετης κάτοψης, κατασκευασμένη στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα σύμφωνα με στοιχεία που παρατίθενται στο βιβλίο «Η αρχιτεκτονική κληρονομιά των Οινουσσών», των Νίκου Σκουτέλη και Φλάβιον Ζανόν (σελ.75), έκδοση του 1999 από το Ναυτικό Μουσείο Οινουσσών. Η κατοικία βρίσκεται δυτικά στο λιμάνι, στην περιοχή του Ζέπαγα, όπου ο οικισμός επεκτάθηκε από το 1930 κι έπειτα, έξω από τον πυκνό παραδοσιακό πυρήνα. Το κτίριο αποτελείται από περιμετρική τοιχοποιία με πλάκες οπλισμένου σκυροδέματος και καλύπτεται με δώμα. Στο κτίριο έχουν πραγματοποιηθεί μεταγενέστερες εργασίες που έχουν αλλοιώσει τα μορφολογικά του στοιχεία και την αρχιτεκτονική του. Διακρίνονται ορισμένες νεοκλασικές αρχές οργάνωσης των όψεων όπως ο τριμερής διαχωρισμός σε βάση, κορμό και στέψη, η κάθετη αντιστοίχιση των ανοιγμάτων και η διαμόρφωση της κεντρικής εισόδου με τη διπλή κλίμακα ελικοειδούς μορφής και τη βεράντα που στηρίζεται σε κυλινδρικές κολώνες. Άλλα νεοκλασικά μορφολογικά στοιχεία είναι οι κορνίζες και τα περιθυρώματα με τα γείσα τους και η διαμόρφωση των ακμών του κτιρίου.

Διώροφο κτίριο ορθογωνικής κάτοψης, που κατασκευάστηκε στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα και βρίσκεται δυτικά στο λιμάνι, στην περιοχή του Ζέπαγα. Στην περιοχή αυτή, έξω από τον πυκνό παραδοσιακό πυρήνα, επεκτάθηκε ο οικισμός από το 1930 κι έπειτα. Το κτίριο λειτουργούσε ως εμπορικό κατάστημα, όπως μαρτυρά η αρχιτεκτονική του και η θέση του δίπλα στο εμπορικό λιμάνι. Η κατασκευή του αποτελείται από περιμετρική τοιχοποιία και καλύπτεται με δίρριχτη κεραμοσκεπή. Από φωτογραφικό αρχειακό υλικό φαίνεται ότι έχουν πραγματοποιηθεί πολλές εργασίες που έχουν αλλάξει δραστικά την αρχιτεκτονική του. Πιο συγκεκριμένα, το κτίριο αρχικά είχε μόνο ισόγειο επίπεδο και πιθανότατα κάποιο πατάρι, η διαμόρφωσή του ήταν απλή, ακολουθώντας τη λειτουργία του, είχε λίγα ανοίγματα χωρίς ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία. Τα ανοίγματα που υπάρχουν στον όροφο, οι εξώστες, οι λίθινες κορνίζες και τα περιθυρώματα, καθώς και τα τοξωτά ανώφλια είναι στοιχεία μεταγενέστερων επεμβάσεων.

Διώροφο κτίριο με εκλεκτικιστικά στοιχεία, τετράγωνης κάτοψης με καμπύλο σαχνισί, που κατασκευάστηκε το διάστημα 1928-1934 σύμφωνα με το φωτογραφικό αρχείο που υπάρχει για τις Οινούσσες την περίοδο αυτή. Το κτίριο βρίσκεται στο λιμάνι, στην περιοχή του Ζέπαγα, περιοχή έξω από τον πυκνό παραδοσιακό πυρήνα, όπου επεκτάθηκε ο οικισμός από το 1930 κι έπειτα. Αποτελείται από περιμετρική επιχρισμένη τοιχοποιία και στεγάζεται με τετράριχτη εγκιβωτισμένη κεραμοσκεπή. Πιθανότατα το κτίριο λειτουργούσε ως κατάστημα με εμπορική χρήση, εξαιτίας της θέσης του κοντά στο λιμάνι και της διαρρύθμισής του με τα πολλαπλά θυρώματα που οδηγούν στον ισόγειο ενιαίο χώρο, την κεντρική θέση του σαχνισιού στον όροφο και τους εξώστες. Στο κτίριο έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες μεταγενέστερων επεμβάσεων, που έχουν αλλοιώσει δραστικά την αρχιτεκτονική του. Ωστόσο έχουν διατηρηθεί κάποια μορφολογικά στοιχεία από διάφορα αρχιτεκτονικά ρεύματα που προσδίδουν στο κτίριο εκλεκτικιστικό ύφος. Τέτοια είναι τα χαρακτηριστικά οξυκόρυφα τόξα στα ανοίγματα, το καμπύλο σαχνισί με τα συνεχόμενα ανοίγματα παραθύρων και το ιδιαίτερο γείσο του, οι ημικυκλικοί εξώστες, το γείσο και το στηθαίο της στέγης. Μοναδικό μορφολογικό στοιχείο στην αρχιτεκτονική του οικισμού αποτελεί ο ημιυπαίθριος χώρος, τοποθετημένος στη νοτιοανατολική γωνία του κτιρίου, που ενισχύει τη σημασία που είχε στο κτίριο αυτό η θέα προς το λιμάνι.

Ισόγειο κτίριο καταστήματος, που αρχικά λειτουργούσε ως Τελωνείο. Σε τμήμα του κτιρίου μεταγενέστερα προστέθηκε ένας όροφος. Το κτίριο κατασκευάστηκε στο τέλος του 19ου/αρχές 20ου αιώνα. Η κατασκευή του αποτελείται από περιμετρική τοιχοποιία και καλύπτεται με τρίριχτη κεραμοσκεπή, καθώς στο υπόλοιπο τμήμα παρεμβάλλεται η προσθήκη του ορόφου. Η μορφή του είναι απλή, καθώς η φόρμα του ακολουθεί τη λειτουργία του. Οι όψεις δεν διατηρούν αυθεντικά στοιχεία εξαιτίας μεταγενέστερων επεμβάσεων, ωστόσο χαρακτηρίζονται από τη ρυθμική επανάληψη των ανοιγμάτων.

Διώροφο αστικό κτίριο με μεσοπάτωμα, τετράγωνης κάτοψης, κτισμένο στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Το κτίριο πιθανότατα να είχε και εμπορική χρήση, εκτός από κατοικία στον όροφο. Γεγονός που τεκμηριώνεται τόσο με την ιδιαίτερη μορφή του ισογείου με το μεσοπάτωμα όσο και από τη θέση του κτιρίου στον οικισμό, σε άμεση πρόσβαση με το λιμάνι. Η κατασκευή του κτιρίου αποτελείται από περιμετρική τοιχοποιία και καλύπτεται με εγκιβωτισμένη τετράριχτη κεραμοσκεπή. Οι όψεις παρουσιάζουν μορφολογικά στοιχεία με νεοκλασικές επιρροές, προσαρμοσμένα στην τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Πιο συγκεκριμένα, διατηρεί τη νησιωτική αρχιτεκτονική των μονολιθικών όγκων συνδυαστικά με τη συμμετρία και την κάθετη αντιστοίχιση των ανοιγμάτων στις όψεις. Επίσης, διακρίνεται ο τριμερής διαχωρισμός σε βάση, κορμό και στέψη, που αντιστοιχεί στο ισόγειο, στους υπόλοιπους ορόφους και στη διαμόρφωση της στέγης. Επιπρόσθετα νεοκλασικά στοιχεία είναι οι κορνίζες και τα γείσα των ανοιγμάτων, ο εξώστης τοποθετημένος στο κέντρο της δυτικής όψης, το γείσο και το στηθαίο της στέγης.

Διώροφη αστική κατοικία ορθογωνικής κάτοψης, κτισμένη το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Σύμφωνα με παλιό φωτογραφικό υλικό υπήρχε όμορο κτίριο που μαζί με το υπό μελέτη κτίριο αποτελούσαν δίδυμες κατοικίες (“αδελφομοίρια”). Δηλαδή, κτήρια που έχουν κατασκευαστεί διαδοχικά για να στεγάσουν συγγενείς οικογένειες, με κοινό φέροντα οργανισμό, κοινή μεσοτοιχία και κοινή στέγη. Η κατασκευή αποτελείται από περιμετρική λιθοδομή, στην οποία ορισμένα στοιχεία κατασκευάζονται από συμπαγείς οπτόπλινθους, όπως για παράδειγμα τα πλαίσια των ανοιγμάτων. Η στέγαση γίνεται με τρικλινή εγκιβωτισμένη κεραμοσκεπή. Μεταγενέστερες επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει τη μορφολογία του κτιρίου και κατά συνέπεια η περιγραφή της αρχιτεκτονικής του γίνεται με βάση τα στοιχεία του κελύφους που διατηρούνται. Έτσι, η κατοικία παρουσιάζει εκλεκτικιστικό ύφος, με στοιχεία όπως η διάσπαση της μονολιθικότητας με τη διάπλαση καθαρών όγκων στην κύρια όψη, η έκκεντρα τοποθετημένη είσοδος και πάνω από αυτή, στον ίδιο άξονα στον όροφο, ο ημικυκλικός εξώστης. Ιδιαίτερο στοιχείο, επίσης, αποτελεί η βεράντα σε εσοχή στον όροφο. Επιπρόσθετα μορφολογικά στοιχεία είναι οι κορνίζες και τα περιθυρώματα των ανοιγμάτων, οι παραστάδες της κεντρικής εισόδου που εκτείνονται μέχρι το γείσο της εξωστόθυρας του ορόφου, η μορφή των μεταλλικών κιγκλιδωμάτων του εξώστη και της βεράντας, οι διαμορφώσεις των ακμών του κτιρίου, η διαμόρφωση του γείσου και του στηθαίου της στέγης.

Διώροφη αστική κατοικία σύνθετης κάτοψης, κτισμένη το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Η κατασκευή αποτελείται από περιμετρική λιθοδομή και καλύπτεται με εγκιβωτισμένη κεραμοσκεπή σύνθετης μορφής, που ακολουθεί τη διάταξη της κάτοψης. Μεταγενέστερες επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει τη μορφολογία του κτιρίου και κατά συνέπεια η περιγραφή της αρχιτεκτονικής του γίνεται με βάση τα στοιχεία του κελύφους που διατηρούνται. Οι όψεις, λοιπόν, είναι λιτά διαμορφωμένες, τα ανοίγματα διατάσσονται συμμετρικά και βρίσκονται σε κάθετη αντιστοίχιση μεταξύ τους. Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν νεοκλασικές επιρροές. Από παλιότερο φωτογραφικό υλικό φαίνεται ότι υπήρχαν εξώστες κεντρικά στον όροφο της βόρειας και δυτικής όψης. Οι εξώστες αυτοί καθαιρέθηκαν μεταγενέστερα, ωστόσο παραμένουν τα ανοίγματα των εξωστόθυρων. Η κατοικία βρίσκεται σε περίοπτη θέση στον οικισμό, με πανοραμική θέα, που βοηθάει στον έλεγχο του εμπορικού λιμανιού και της δραστηριότητας των πλοίων. Ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί η περίφραξη του οικοπέδου, ιδιαίτερα από την πλευρά της θάλασσας.

Διώροφο κτίριο με σαχνισί, που κατασκευάστηκε στο τέλος του 19ου/ αρχές 20ου αιώνα. Το κτίριο βρίσκεται σε περίοπτο σημείο στον οικισμό, πολύ κοντά στο λιμάνι. Η κατασκευή του αποτελείται από περιμετρική επιχρισμένη τοιχοποιία, ενισχυμένη με μεταλλικούς ελκυστήρες στις ακμές του, και καλύπτεται με τετράκλινη εγκιβωτισμένη κεραμοσκεπή. Οι όψεις παρουσιάζουν μορφολογικά στοιχεία με νεοκλασικές επιρροές, προσαρμοσμένα στην τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Πιο συγκεκριμένα, εντοπίζονται νεοκλασικές αρχές οργάνωσης των όψεων όπως η συμμετρική διάταξη των ανοιγμάτων, η κάθετη μεταξύ τους αντιστοιχία και η χρήση διαχωριστικών ταινιών μεταξύ των ορόφων. Νεοκλασικά μορφολογικά στοιχεία που παρατηρούνται στις όψεις είναι οι κορνίζες και τα περιθυρώματα των ανοιγμάτων, τα κλειδιά στο κέντρο των τόξων των ανοιγμάτων του ισογείου, τα γείσα στα ανοίγματα του ορόφου, το γείσο και το στηθαίο της στέγης. Εξέχον παραδοσιακό στοιχείο, χαρακτηριστικό του κτιρίου και μοναδικό στον οικισμό είναι το ξύλινο σαχνισί στην κύρια βορειοδυτική όψη. Επιπλέον, ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί και ο εξώστης στη νοτιοανατολική όψη, που έπειτα από μεταγενέστερες επεμβάσεις καταλαμβάνει σχεδόν όλο το μήκος της όψης.

Κυλινδρικός πύργος ανεμόμυλου κατασκευασμένος το 1844 που λειτούργησε περίπου μέχρι το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, σύμφωνα με τις προφορικές μαρτυρίες των ιδιοκτητών του. Το κτίριο είναι κτισμένο πάνω σε βράχο και βρίσκεται νότια, έξω από τον παραδοσιακό πυκνοδομημένο οικισμό, σε λόφο, σημείο που ευνοεί τους δυνατούς ανέμους, σημαντικό χαρακτηριστικό για την επιλογή της θέσης ενός μύλου. Αποτελείται από περιμετρική λιθοδομή χτισμένη από αιγνουσιώτισσα λίθο και στεγάζεται με κωνική σκεπή. Ιδιαίτερο στοιχείο στην κατασκευή των ανεμόμυλων είναι το γεγονός ότι το κέλυφος και ο εξοπλισμός του κτιρίου αποτελούν μια αδιάσπαστη ενότητα. Στον μύλο των Οινουσσών, ωστόσο δεν σώζονται επιμέρους στοιχεία του εξοπλισμού του. Σχετικά με τη μορφολογία του, είναι γνωστό από τους ιδιοκτήτες του ότι ακολουθεί την τυπολογία των ανεμόμυλων της Τήνου και της Μυκόνου που χαρακτηρίζονται από την απλότητα των κτηρίων οικοτεχνίας. Διατηρούνται ελάχιστα ανοίγματα που συνδέονταν πιθανότατα με τις λειτουργίες του στους τρις ορόφους. Το 1970 το κτίριο μεταβιβάστηκε σε νέο ιδιοκτήτη και το 1996 πραγματοποιήθηκαν εργασίες αλλαγής χρήσης και εκσυγχρονισμού με αποτέλεσμα την προσθήκη του ισόγειου κτιρίου ορθογωνικής κάτοψης και την ανακατασκευή του τρίτου ορόφου και της στέγης, καθώς αυτά είχαν καταρρεύσει.