Διαδρομή «Νέο Καρλόβασι 1»

Επιβλητική διώροφη αρχοντική κατοικία που χρονολογείται στα τέλη του 19ου έως και τις αρχές του 20ου αιώνα, με εκλεκτικιστικές αναφορές.
Το κτίριο έχει τετραγωνική κάτοψη, αποτελείται από ημιυπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο και όροφο, που φέρει ξύλινη στέγη και περιβάλλεται από έναν εντυπωσιακό αύλειο χώρο.
Μορφολογικά όλες οι όψεις του κτιρίου έχουν τριμερή οριζόντια και κατακόρυφη διάρθρωση, που επισημαίνεται με διαφορετική επεξεργασία της βάσης, του κορμού και της στέψης και χρήση ψευτοπαραστάδων διακοσμημένων με ραβδώσεις και κορινθιακού ρυθμού επίκρανα στο επίπεδο του ορόφου, αντίστοιχα. Επιπλέον, όλες οι όψεις παρουσιάζουν συμμετρία ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα, ο οποίος τονίζεται σε τρεις από τις όψεις του κτιρίου.
Στην κύρια είσοδο οδηγεί ευθύγραμμο μαρμάρινο κλιμακοστάσιο μέσω επίμηκης βεράντας που καταλαμβάνει όλο το μήκος της πρόσοψης. Κεντρικό αψιδωτό ιωνικό πρόπυλο στο επίπεδο του ισογείου που στον όροφο διαμορφώνει βεράντα με μπαλούστρες, τονίζει τη θέση της εισόδου στην κύρια όψη, η οποία κοσμείται με πλούσια διακοσμημένο μαρμάρινο περιθύρωμα.
Στον όροφο ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μνημειακή διαμόρφωση του κεντρικού τμήματος, όπου το κεντρικό άνοιγμα της εξώθυρας πλαισιώνεται από δύο υψίκορμα παράθυρα με ψευδοπαραστάδες και γυναικείες μορφές στους ενδιάμεσους πεσσούς, που φέρουν επιστύλιο, γείσο και αέτωμα.
Πλούσια διακοσμημένα είναι και τα ανοίγματα των παραθύρων με περίτεχνα περιθυρώματα από παραστάδες με κορινθιακού τύπου επίκρανα που φέρουν επιστύλιο με γείσο στο ισόγειο και στον όροφο με περιθυρώματα που κοσμούνται με κεντρική διακοσμητική ροζέτα στο ανώφλι και τοξωτά αναγεννησιακού ρυθμού γείσα που φέρουν διακοσμητικά κλειδιά και στηρίζονται σε γεισίποδες .Οι ακμές του κτιρίου όπως και οι πεσσοί του κεντρικού πρόπυλου διαμορφώνονται με κυφώσεις, ενώ η στέψη του κτιρίου κοσμείται με τριμερές γείσο που φέρει κεντρικά φαρδιά λωρίδα με γιρλάντες και οδοντωτή ταινία στο πάνω τμήμα της.
ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Το κτίριο αποτέλεσε αρχικά κατοικία της οικογένειας Μανταφούνη και το 1930 πουλήθηκε στο Δημόσιο. Από τον Ιούνιο του 1930 στο κτίριο έγινε η μετεγκατάσταση της Δημόσιας Εμπορικής Σχολής Καρλοβάσου που λειτουργούσε μέχρι τότε στην Πορφυριάδα και το 1932 μετονομάστηκε σε Δημόσια Εμπορική Σχολή Σάμου. Κατά την περίοδο της Κατοχής το κτίριο επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και μετατράπηκε σε νοσοκομείο. Σήμερα στεγάζει το τμήμα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Το «Πανσαμιακόν» αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα κινηματοθεάτρου της ελληνικής αστικής περιφέρειας των αρχών του 20ου αιώνα με εκλεκτικιστικά χαρακτηριστικά. Το κινηματοθεάτρου πέρα από τον πολιτιστικό του ρόλο και την αρχιτεκτονική του αξία, έχει και έναν ιδιαίτερα σημαντικό κοινωνικό χαρακτήρα, καθώς φιλοξενούσε κοινωνικές συγκεντρώσεις του Καρλοβάσου, όπως οι ετήσιοι χοροί των Χριστούγεννων, της Πρωτοχρονιάς, της Αποκριάς κ.α.

Το κτίριο, ορθογωνικής κάτοψης, κατασκευασμένο από λιθοδομή, ακολουθεί την τυπολογία των κινηματοθεάτρων, όπου στο μπροστινό ισόγειο τμήμα, εκεί που σήμερα λειτουργεί αναψυκτήριο, βρισκόταν το φουαγιέ με το κυλικείο και την γκαρνταρόμπα, από το οποίο γινόταν η είσοδος στην κυρίως αίθουσα. Στην κυρίως αίθουσα, υπάρχει ο χώρος της σκηνής που πλαισιωνόταν από τη μπούκα και έκρυβε των χώρο των παρασκηνίων, μπροστά από την οποία τοποθετούνταν η οθόνη προβολής. Ο χώρος των θεατών, περιλάμβανε το χώρο της πλατείας με ξύλινα καθίσματα και δύο θεωρεία, που σώζονται ακόμα και στηρίζονται σε κυκλικά υποστυλώματα. Ο θάλαμος προβολής βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του πρώτου θεωρείου. Σημαντικό στοιχείο αποτελούν τα δύο κλιμακοστάσια εκατέρωθεν της σκηνής που οδηγούν στα θεωρεία.

Εξωτερικά, πάνω από το φουαγιέ διαμορφωνόταν βεράντα με οθόνη προβολής το ημικυκλικό τύμπανο της μετόπης του κτιρίου, που αποτελεί και ιδιαίτερο μορφολογικό στοιχείο της πρόσοψης.

Χαρακτηριστικά στοιχεία της πρόσοψης αποτελούν τα μεγάλα επαναλαμβανόμενα ανοίγματα του φουαγιέ απ’ όπου γινόταν η είσοδος και ο μικρός επιμήκης εξώστης, ως επέκταση της βεράντας με κιγκλίδωμα από μπαλούστρες, που στηρίζεται σε συμπαγή επιχρισμένα φουρούσια. Λοιπά διακοσμητικά στοιχεία του κτιρίου αποτελούν οι επίπλαστοι οδοντωτοί γωνιόλιθοι στις ακμές του, οι διακοσμητικές ταινίες από τραβηχτό επίχρισμα στην απόληξη της πρόσοψης και οι σκοτίες που διαμορφώνονται στο επίχρισμα της πλάγιας όψης.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ
Σύμφωνα με μαρτυρία του ιδιοκτήτη το «Πανσαμιακόν» κατασκευάστηκε το 1913. Αποτέλεσε το πρώτο κινηματοθέατρο του Καρλοβάσου και τον πρώτο θερινό κινηματογράφο. Η σημασία του, πέρα από πολιτιστική και αρχιτεκτονική, είναι κυρίως κοινωνική, καθώς λειτουργούσε ως τόπος συνάντησης και διεξαγωγής κοινωνικών εκδηλώσεων, όπως οι ετήσιοι χοροί των Χριστούγεννων, της Πρωτοχρονιάς, της Αποκριάς κ.α. Μετά το πέρας της λειτουργία του ως κινηματογράφος, φιλοξένησε και άλλες χρήσεις αναψυχής, όπως νυκτερινό κέντρο διασκέδασης. Σήμερα, στο χώρο του φουαγιέ λειτουργεί καφέ-εστιατόριο με την αρχική επωνυμία.

Διώροφη αρχοντική κατοικία με νεοκλασικά χαρακτηριστικά κατασκευασμένη το 1891. Σήμερα, το κτίριο ανήκει στο Δήμο Δυτικής Σάμου και φιλοξενεί το «Κ.Α.Π.Η.» Καρλοβάσου.
Αποτελείται από ημιυπόγειο. υπερυψωμένο ισόγειο και όροφο. Ο φέρων οργανισμός του είναι κατασκευασμένος από λιθοδομή και η στέγη του είναι ξύλινη, τετράριχτη με αέτωμα και επικάλυψη από βυζαντινά κεραμίδια.
Πρόκειται για τετραγωνικής κάτοψης κτίριο, με τριμερή κατακόρυφη και οριζόντια διάρθρωση και κεντρικό άξονα συμμετρίας στη μόρφωση των όψεων.
Στην κύρια όψη ο κεντρικός άξονας, όπως και όλο το κεντρικό τμήμα, τονίζεται από τη θέση της κύριας εισόδου, τη θέση της μαρμάρινης κλίμακας, το μαρμάρινο εξώστη με τα περίτεχνα φουρούσια και χυτοσιδηρά κιγλιδώματα, την αξονική θέση της εξωστόθυρας και το διακριτικά διακοσμημένο αέτωμα του κεντρικού τμήματος,
Το κεντρικό τμήμα που βρίσκεται συνολικά σε μικρή προεξοχή σε σχέση με το επίπεδο της υπόλοιπης όψης κοσμείται με επίπλαστους επιχρισμένους κυφωτούς γωνιόλιθους σε προεξοχή, στη στάθμη του ισογείου και λείους στον όροφο. Επιπλέον, το επίχρισμα του κεντρικού τμήματος στον όροφο διαμορφώνεται με σκοτίες.
Η κεντρική εξώθυρα είναι ξύλινη, με ξυλόγλυπτες διακοσμήσεις και με υαλοστάσια που φέρουν περίτεχνες σιδεριές και πλαισιώνεται από μαρμάρινο περιθύρωμα με παραστάδες και επιστύλιο με εγχάρακτη κτητορική επιγραφή, με την ημερομηνία και τα αρχικά του ιδιοκτήτη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν όλα τα διακοσμητικά στοιχεία του κτιρίου, όπως οι γωνιακές ψευτοπαραστάδες που φέρουν επίκρανα κορινθιακού ρυθμού στις ακμές του και οι ενδιάμεσες μεταξύ των ανοιγμάτων στις πλάγιες όψεις, η οριζόντια διακοσμητική ταινία – γείσο μεταξύ των επιπέδων, τα περιθυρώματα των παραθύρων με τοξωτό ανώφλι και τοξωτό γείσο, το τριμερές γείσο της στέγης με ενδιάμεση οδοντωτή ταινία και η «πλεκτή» διακόσμηση στο τύμπανο του αετώματος.
Ιδιαίτερο στοιχείο στο εσωτερικό του κτιρίου αποτελούν ιδιαιτέρου κάλλους οροφογραφίες.

Λαϊκή κατοικία με αστικά χαρακτηριστικά κατασκευασμένη στις αρχές του 20ου αιώνα. Πρόκειται για σύνθετης κάτοψης κτίσμα, λιθόκτιστο με ξύλινη σύνθετη στέγη. Το ισόγειο είναι από λιθοδομή επιχρισμένη ενώ ο όροφος, στην όψη από την πλευρά του δρόμου, διαθέτει δύο σαχνισιά.
Η κύρια είσοδος πραγματοποιείται στο πλάι του κτιρίου, ενώ στην κύρια όψη στον δρόμο διαθέτει και δευτερεύουσα είσοδο. Τα παράθυρα είναι ξύλινα με ξύλινα σκούρα ενώ αυτό του ισογείου διαθέτει και προστατευτικές σιδεριές.

Διώροφη λαϊκή κατοικία με αστικά χαρακτηριστικά κατασκευασμένη στις αρχές του 20ου αιώνα. Πρόκειται για στενομέτωπο μακρυνάρι, λιθόκτιστο ενώ η μπροστινή όψη διαθέτει μπαγδατί στον όροφο. Ο φέρων οργανισμός συμπληρώνεται με ξύλινη στέγη σύνθετης διατομής με επικάλυψη από βυζαντινά κεραμίδια με γιαγλάτισμα (γέμισμα στο χτίσιμο) στην τελευταία σειρά.
Η κεντρική είσοδος πραγματοποιείται σε εσοχή, ενώ το ισόγειο διαθέτει και δευτερεύουσα είσοδο από την κύρια όψη. Και οι δύο εξώθυρες φέρουν διακοσμητικά στοιχεία. Τα υπόλοιπα κουφώματα είναι ξύλινα με ξύλινα σκούρα, όπου υπάρχουν, και διαθέτουν προστατευτικές σιδεριές εκτός από αυτά της κύριας όψης στον όροφο.
Χαρακτηριστικά του κτιρίου είναι η ακμή με το έντονο λουλακί χρώμα και το καμπύλο γείσο της στέγης με ταινία στην ίδια απόχρωση.

Αξιόλογο δείγμα διώροφης αστικής κατοικίας με στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα.
Το κτίριο έχει ορθογωνική κάτοψη, είναι πλατυμέτωπο, επιχρισμένο και φέρει ξύλινη στέγη.
Ιδιαίτερο μορφολογικό στοιχείο του κτιρίου αποτελεί η διαμόρφωση αρχιτεκτονικής προεξοχής «σαχνισί» σε όλο το πλάτος του ορόφου, κατασκευασμένο από ελαφριά ξυλόπλεκτη τοιχοποιία «τσατί», με πολλά μεγάλα ανοίγματα που φέρουν κυκλικό φεγγίτη στο ανώφλι και ένα μικρότερο άνοιγμα στην πλάγια προεξοχή του, που συμβάλλουν στον καλύτερο φωτισμό και αερισμό της κατοικίας.
Το «σαχνισί» στην κάτω πλευρά του, όπως και στη στέψη του διαμορφώνεται με κοίλη επιχρισμένη επιφάνεια διακοσμημένη με γραμμικά μοτίβα και κεντρική ροζέτα. Η ελεύθερη ακμή του κοσμείται από ξύλινη παραστάδα με γεωμετρικά μοτίβα, που καταλήγει σε ξύλινη οριζόντια διακοσμητική ταινία στο κάτω μέρος. Μικρό ξύλινο «σαχνισί», απλής μορφής, εντοπίζεται και στο πίσω μέρος της κατοικίας.
Εξίσου σημαντικά στοιχεία στη διαμόρφωση της πρόσοψης αποτελούν τα ανοίγματα του ισογείου, με συμμετρική διάταξη ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα, με λίθινα ημικυκλικά τοξωτά περιθυρώματα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γωνιακή απότμηση στη νοτιοανατολική ακμή του κτιρίου.

Χαρακτηριστικό δείγμα διώροφης λαϊκής-αστικής κατοικίας με μεσοπάτωμα, με στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα.
Η κατοικία ακολουθεί την τυπολογία των παραδοσιακών κατοικιών της Σάμου, όπου το ισόγειο λειτουργούσε ως κατώι, για αποθήκευση προϊόντων ή ακόμα και για τη προσωρινή στέγαση οικόσιτων ζώων, το μεσοπάτωμα με χαμηλό ύψος, φιλοξενούσε βοηθητικές χρήσεις της κατοικίας, ενώ ο όροφος, με μεγαλύτερο ύψος και περισσότερα ανοίγματα φιλοξενούσε τους βασικούς χώρους διημέρευσης.
Το κτίριο έχει ορθογωνική επιμήκη κάτοψη, είναι στενομέτωπο και φέρει ξύλινη στέγη.
Ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία του κτιρίου αποτελούν η διαμόρφωση της κύριας εισόδου με ημικυκλικό τοξωτό ανώφλι και λίθινο περιθύρωμα με παραστάδες, το λίθινο περιθύρωμα του παραθύρου με τη διακοσμητική σιδεριά και η διαμόρφωση του ορόφου με αρχιτεκτονική προεξοχή «σαχνισί», που κοσμείται με οριζόντια ξύλινη ταινία στο κάτω μέρος του και καταλήγει σε κοίλο κυμάτιο.
Το «σαχνισί» αποτελεί μια ελαφριά ξύλινη κατασκευή με πολλά ανοίγματα που καθιστά του χώρους ευάερους και ευήλιους και σκοπό έχει να αυξήσει τον ωφέλιμο χώρο του ορόφου. Χαρακτηριστική είναι η εκμετάλλευση της προεξοχής για διαμόρφωση επιπλέον ανοιγμάτων και στις πλάγιες όψεις του κτιρίου.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ακμή του κτιρίου που διαμορφώνεται με απότμηση της γωνίας.

Ιδιαίτερα αξιόλογο κρηναίο οικοδόμημα, πολυγωνικής κάτοψης, με δεξαμενή νερού, κατασκευασμένο από συμπαγείς οπτόπλινθους.
Οι όψεις του διαμορφώνονται με εκλαϊκευμένα νεοκλασικά χαρακτηριστικά, με πεσσούς στις ακμές του πολυγώνου που φέρουν επίκρανα, περιμετρικό επιστύλιο και οδοντωτό γείσο.
Δύο μαρμάρινες εντοιχισμένες πλάκες υποδυλώνουν τις θέσεις των κρηνών όπου ανάβλυζε το νερό, ενώ στο πίσω μέρος εντοπίζεται θυρίδα επίσκεψης στη δεξαμενή.

Μικρή ισόγεια λαϊκή-αστική κατοικία με στοιχεία τοπικού νεοκλασσικισμού. Η κατοικία χρονολογείται στα τέλη του 19ου με τις αρχές του 20ου αιώνα. Πρόκειται για επίμηκες, στενομέτωπο κτίριο, ορθογωνικής κάτοψης που στο μπροστινό τμήμα φαίνεται να διαθέτει ημιυπόγειο χώρο και στεγάζεται με δώμα.
Μορφολογικά οι όψεις του διαμορφώνονται κατά τα πρότυπα του νεοκλασικισμού με τριμερή οριζόντια διάρθρωση, που επισημαίνεται με διαφορετική επεξεργασία της βάσης με χτυπητό επίχρισμα, του κορμού με λείο επίχρισμα και διακοσμητικά στοιχεία, όπως επίπλαστους διακοσμητικούς γωνιόλιθους στις ακμές, περιθυρώματα γύρω από τα ανοίγματα και της στέψης με μετόπη από μπαλούστρες. Ο διαχωρισμός της στέψης από τον κορμό γίνεται με οριζόντια προεξέχουσα διακοσμητική ταινία.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ξύλινη εξώθυρα της κατοικίας, με περίτεχνη προστατευτική - διακοσμητική σιδεριά και ξυλόγλυπτα ανάγλυφα φυτικά μοτίβα.

Χαρακτηριστικό δείγμα αστικής κατοικίας στα αρχιτεκτονικά πρότυπα του νεοκλασικισμού. Το κτίριο είναι διώροφο, υπερυψωμένο, κατασκευασμένο από επιχρισμένη φέρουσα λιθοδομή και ξύλινη κεραμοσκεπή.
Η κάτοψη του κτιρίου οργανώνεται με τριμερή συμμετρική διάταξη, κεντρικό προθάλαμο και παράταξη των χωρών εκατέρωθεν.
Σε αντιστοιχία με την κάτοψη οργανώνεται και η κύρια όψη με τριμερή οριζόντια (βάση- κορμός- στέψη) και κατακόρυφη διάταξη. και τονισμό του κεντρικού άξονα συμμετρίας, μέσω ελαφριάς προεξοχής του κεντρικού τμήματος και τοποθέτησης της κύριας εισόδου και του εξώστη. Τα ανοίγματα του κτιρίου οργανώνονται σε κατακόρυφους και οριζόντιους άξονες.
Ιδιαίτερο στοιχείο του κτιρίου αποτελεί το τοξωτό άνοιγμα της κύριας εισόδου με τις περίτεχνες προστατευτικές σιδεριές και το μαρμάρινο κλιμακοστάσιο, καθώς και ο κεντρικός εξώστης, με το μαρμάρινο δάπεδο, που φέρει περίτεχνα σιδηρά κιγκλιδώματα και στηρίζεται πάνω σε τέσσερα περίτεχνα μαρμάρινα φουρούσια.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα διακοσμητικά στοιχεία του κτιρίου, όπως οριζόντιες διακοσμητικές ταινίες, παραστάδες στις ακμές του, περιθυρώματα και προεξέχουσες διακοσμητικές ποδιές που εντείνουν την κατακόρυφη διάσταση του ανοίγματος.

Ιδιαίτερα αξιόλογο δείγμα λαϊκής – αστικής κατοικίας με στοιχεία παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, που χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα. Η κατοικία αποτελείται από ισόγειο, μεσοπάτωμα και όροφο. Ο φέρον οργανισμός του κτιρίου είναι κατασκευασμένος από λιθοδομή στο ισόγειο, ελαφριά ξύλινη τοιχοποιία «τσατί» στον όροφο και ξύλινη στέγη με επικεράμωση βυζαντινού τύπου. Όλες οι όψεις του κτιρίου φέρουν επίχρισμα και είναι ιδιαίτερα επιμελημένες ως προς την κατασκευή και το διάκοσμό τους.
Ιδιαίτερο μορφολογικό στοιχείο της κατοικίας αποτελεί η αρχιτεκτονική προεξοχή του ορόφου «σαχνισί» στην πλάγια όψη, που διαμορφώνεται στην κάτω πλευρά του με κοίλη επιχρισμένη επιφάνεια και ξύλινη οριζόντια ταινία, διακοσμημένη με γεωμετρικά σχήματα.
Στην κύρια όψη, το άνοιγμα της κύριας εισόδου διαμορφώνεται με τοξωτό υπέρθυρο, ενώ δευτερεύουσα είσοδος εντοπίζεται στην πλάγια όψη. Τα κουφώματα του κτιρίου είναι όλα ξύλινα, ανοιγόμενα, τοποθετημένα στην εξωτερική παρειά του τοίχου και φέρουν ξύλινο διακοσμητικό πλαίσιο με γείσο.
Κεντρικό στοιχείο στον όροφο αποτελεί ο εξώστης, κατασκευασμένος από μωσαϊκό δάπεδο και σιδηρά φουρούσια, διακοσμημένος με γεωμετρικά πλαίσια και κεντρική ροζέτα, και το άνοιγμα της εξώθυρας που φέρει ξυλόγλυπτο διάκοσμο στην κορνίζα του.
Η απόληξη του κτιρίου διαμορφώνεται με ζωγραφικό διάκοσμο και κοίλη επιχρισμένη επιφάνεια, ενώ ιδιαίτερη επιμέλεια παρουσιάζει και η γωνιακή απότμηση του κτιρίου που διαμορφώνεται με κυμάτιο από επίχρισμα στην απόληξή της.

Μικρό χαμηλού ύψους διώροφο γωνιακό κτίριο, με παραδοσιακά χαρακτηριστικά. Το κτίριο χρονολογείται στις αρχές του 20ου αιώνα και σύμφωνα με μαρτυρίες λειτουργούσε ως τσαγκαράδικο.
Η κάτοψή του είναι μικρή, τετραγωνική και οργανώνεται λειτουργικά σε δύο επίπεδα, ισόγειο και όροφο με εσωτερική ξύλινη σκάλα. Ο φέρον οργανισμός του κτιρίου είναι από λιθοδομή με επιμέρους χρήση συμπαγών οπτόπλινθων και φέρει ξύλινη στέγη, με επικεράμωση βυζαντινού τύπου.
Στον όροφο κάθε όψη διαμορφώνεται με ένα κεντρικό άνοιγμα, που φέρει ξύλινο κούφωμα με κορνίζα. Στη στέψη του κτιρίου διαμορφώνεται γείσο από σειρά συμπαγών οπτόπλινθων και λίθινων πλακών.
ΙΣΤΟΡΙΑ
Σύμφωνα με μαρτυρίες το κτίριο κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ου αιώνα και λειτουργούσε ως τσαγκαράδικο ,με δεκαέξι (16) άτομα προσωπικό.