Διαδρομή «Κέντρο» Μυτιλήνης

Το ιστορικό κτίριο του Γυμνασίου Μυτιλήνης αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα εκπαιδευτηρίου της ύστερης οθωμανικής περιόδου που ακολουθεί τις αρχές του νεοκλασικισμού στην αρχιτεκτονική. Το κτίριο κατασκευάστηκε την περίοδο 1887-1891 για να αντικαταστήσει το παλαιότερο κτίριο του Γυμνασίου που λειτουργούσε στην ίδια θέση από το 1841. Τον σχεδιασμό του κτιρίου ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Αργύρης Αδαλής κατόπιν αρχιτεκτονικού διαγωνισμού που διεξήγαγε η Εφορία των Φιλανθρωπικών Καταστημάτων Μυτιλήνης. Μπροστά από την κεντρική είσοδο του Γυμνασίου τοποθετήθηκε το 1896 ο αδριάντας του μεγάλου ευεργέτη Σ. Βουρνάζου, έργο του γλύπτη Γ. Μπονάνου από πεντελικό μάρμαρο. 

Το κτίριο αποτελείται από ένα διώροφο κεντρικό τμήμα με τριμερή διάρθρωση, αετωματική επίστεψη και κλασικιστικό πρόπυλο με κίονες δωρικού ρυθμού και πλήρη θριγκό. Εκατέρωθεν του κεντρικού τμήματος, και σε υποχώρηση προς αυτό, αναπτύσσονται συμμετρικά δύο ισόγειες πτέρυγες με κάτοψη σχήματος «Π». Τα δύο ακραία τμήματα της πενταμερούς πρόσοψης προεξέχουν και στέφονται με αετώματα, κατ’ αντιστοιχία με το κεντρικό. Η κεντρική είσοδος φέρει μαρμάρινο περιθύρωμα με πλούσια κυμάτια, ενώ στο υπέρθυρο φέρει εγχάρακτη επιγραφή: «ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΗΤΡΕΛΙΑΣ ΕΧΟΡΗΓΕΙ». Στον όροφο, στο τμήμα που αντιστοιχεί στο πρόπυλο εμφανίζονται παραστάδες με επίκρανα ιωνικού ρυθμού. Τα ανοίγματα είναι στο σύνολό τους υψίκορμα και πλαισιώνονται από λιτές παραστάδες που τονίζουν την κατακόρυφη διάσταση. Η όλη κατασκευή είναι υπερυψωμένη και δημιουργεί ημιυπόγειο με το ίδιο ανάπτυγμα κάτοψης. Το ημιυπόγειο ορίζει την βάση του κτιρίου στις όψεις και διακρίνεται από το επιχρισμένο ανώτερο επίπεδο, καθώς φέρει επένδυση από λαξευτούς λίθους. Το κτίριο στεγάζεται με κεραμοσκεπή, τετράριχτη στο κεντρικό τμήμα και δίρριχτη στις δυο πτέρυγες. 

Στο εσωτερικό, απέναντι από την είσοδο βρίσκεται το κεντρικό κλιμακοστάσιο, το οποίο αναλύεται σε δύο κλάδους μετά το πρώτο πλατύσκαλο και οδηγεί στην μεγάλη αίθουσα τελετών στον όροφο. Οι βαθμίδες του κλιμακοστασίου είναι επενδεδυμένες με μάρμαρο και το κιγκλίδωμα είναι ξύλινο με μπαλούστρες. Στην αίθουσα τελετών οδηγεί μεγάλο τριμερές άνοιγμα με δύο κορινθιακούς κίονες, ενώ την ανατολική πλευρά της κοσμούν ενεπίγραφες πλάκες με τα ονόματα των ευεργετών. Στην βόρεια πλευρά της αίθουσας βρίσκεται η βιβλιοθήκη με ενδιαφέρουσα επίπλωση και μια αξιόλογη συλλογή βιβλίων και χειρογράφων.

Τριώροφη παραδοσιακή αρχοντική κατοικία, κατασκευασμένη γύρω στα 1880 για να στεγάσει την οικογένεια Αλαμανέλλη. Ο Δ. Αλαμανέλλης ήταν Λέσβιος στην καταγωγή, με οικονομική δραστηριότητα στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Η κατοικία ανεγέρθηκε πολύ κοντά στον μεγαλοπρεπή ναό του Αγίου Θεράποντα, όπου συγκροτήθηκε ο «αρχοντομαχαλάς» της πόλης. Στο υπέρθυρο του αρχοντικού υπάρχει μαρμάρινη εγχάρακτη επιγραφή «1894 ΜΑΡΤΙΟΥ 4 Δ.Λ.Κ.». Η ημερομηνία πιθανά αναφέρεται στην προικοδότηση της κατοικίας στην κόρη της οικογένειας, Ευανθία, για τον γάμο της με τον Δημήτριο Κουρτζή, ενώ τα αρχικά αναφέρονται στον ίδιο τον Δ. Κουρτζή. Μέχρι το 1985, το κτίριο κατοικούνταν από απογόνους της οικογένειας, ενώ το 2002 αγοράστηκε από την ΤΕΔΚ και αποκαταστάθηκε για να στεγάσει υπηρεσίες της.

Οι χώροι της κατοικίας οργανώνονται σε τέσσερα επίπεδα: χαμηλωμένο ισόγειο, κυρίως όροφος, ανώτερος όροφος και σοφίτα. Στο ισόγειο βρίσκονταν οι βοηθητικοί χώροι της κατοικίας: το πλυσταριό, η κουζίνα, το χαμάμ και η αποθήκη για τα κάρβουνα. Στον κυρίως όροφο βρίσκονταν οι χώροι υποδοχής, και στον ανώτερο τα υπνοδωμάτια, ενώ στη σοφίτα διέμενε το υπηρετικό προσωπικό. Η σοφίτα είναι κατασκευασμένη από ξύλινη τοιχοποιία και έχει πανοραμική θέα στο λιμάνι και τον Ναό του Αγίου Θεράποντα. Η κάτοψη παρουσιάζει τριμερή διάταξη, με δωμάτια να διατάσσονται συμμετρικά εκατέρωθεν μεγάλων κεντρικών χολ. Το πίσω (βορινό) μέρος της κατοικίας αποτελεί πιθανόν κατοπινή προσθήκη και παρουσιάζει σαχνισί. 

Σε αντιστοιχία με το εσωτερικό, τριμερής είναι και η διάρθρωση της κύριας όψης, η οποία παρουσιάζει συμμετρία ως προς κεντρικό κατακόρυφο άξονα. Η είσοδος τοποθετείται κεντρικά, σε κόγχη με τοξωτό υπέρθυρο, και κοσμείται με κλασικιστικό μαρμαρόγλυπτο περιθύρωμα. Η εξώθυρα είναι ξυλόγλυπτη, διακοσμημένη με ρόδακες και άλλα ανάγλυφα στοιχεία. Πάνω από την είσοδο, διαμορφώνεται εξώστης με λιθόγλυπτα φουρούσια. Τα ανοίγματα του κτιρίου είναι στο σύνολο τους λιτά, με απλές κορνίζες και με ευθύγραμμα γείσα στον ανώτερο όροφο. Ιδιαίτερα επιμελημένο είναι το άνοιγμα που φωτίζει το εσωτερικό κλιμακοστάσιο της κατοικίας: φέρει τοξωτό υπέρθυρο και περίτεχνη προστατευτική σιδεριά. Στο εσωτερικό του κτιρίου, στους επίσημους χώρους, υπήρχαν τοιχογραφίες και οροφογραφίες με νεοκλασικές και Art Nouveau αναφορές, οι οποίες σήμερα έχουν αποκατασταθεί. Εντυπωσιακό είναι επίσης και το εσωτερικό κλιμακοστάσιο με τον καμπύλο εξώστη που καταλήγει σε τριμερή, τοξωτά υαλοπετάσματα στον όροφο.

Αρχοντική κατοικία κατασκευασμένη στα 1854 με στοιχεία οχυρωματικού χαρακτήρα, κατά τα πρότυπα της εποχής. Την κατοικία κατασκεύασε ο Πάνος Μάνδρας, υιός του Χατζηγεωργάκη Μάνδρα, ισχυρού προύχοντα της Μυτιλήνης την περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης. Ο Πάνος Μάνδρας έχτισε την κατοικία ως προίκα για τον γάμο της κόρης του Αφροδίτης με τον Φώτιο Καμπούρη. Το κτίριο κατοικήθηκε από απογόνους της οικογένειας μέχρι την δεκαετία του 1910, ενώ αργότερα φιλοξένησε κλινική και εκπαιδευτικές λειτουργίες (2ο Γυμνάσιο). Το 1970 αγοράστηκε από την οικογένεια των σημερινών ιδιοκτητών και το 2000 έγιναν εργασίες αποκατάστασης για να στεγαστούν εκεί λειτουργίες του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 

Το κτίριο οργανώνεται σε τέσσερα επίπεδα: υπόγειο με βοηθητικές λειτουργίες (καρβουναποθήκη κλπ.), ισόγειο με επίσημους χώρους υποδοχής, όροφος και σοφίτα. Η κάτοψη του αρχικού κτιρίου ήταν σχήματος «Π» με την είσοδο να τοποθετείται κεντρικά και σε υποχώρηση προς τους δύο κύριους όγκους που αναπτύσσονται εκατέρωθεν. Κατοπινή προσθήκη φαίνεται πως είναι ο κτιριακός όγκος στην νότιο-ανατολική πλευρά του κτιρίου. Στο ισόγειο βρισκόταν η σάλα και η τραπεζαρία, όπως μαρτυρούν οι οροφογραφίες με την υπογραφή του Β. Ιθακήσιου που σώζονται στους αντίστοιχους χώρους. 

Η πρόσοψη διαμορφώνεται με εμφανή ισόδομη λιθοδομή από κοκκινόχρωμη πέτρα μέχρι το επίπεδο του ορόφου, η οποία αποδίδει και οπτικά την στιβαρότητα της βάσης της κατασκευής. Η κεντρική είσοδος είναι ιδιαίτερα επιμελημένη, με διπλό λίθινο περιθύρωμα και ημικυκλικό φεγγίτη με περίτεχνη προστατευτική σιδεριά. Πάνω από το κλειδί του τοξωτού φεγγίτη βρίσκεται λίθινη εγχάρακτη επιγραφή με τα αρχικά του ιδιοκτήτη «ΠΜ» (Πάνος Μάνδρας) και τη χρονολογία κατασκευής «1854». Μια δευτερεύουσα είσοδος με αντίστοιχη διαμόρφωση βρίσκεται αντιδιαμετρικά της κεντρικής και οδηγεί στην πίσω αυλή της ιδιοκτησίας. Στο σύνολο τους, τα ανοίγματα του κτιρίου πλαισιώνονται από απλές λίθινες κορνίζες με κοιλόκυρτα φουρούσια στις άνω γωνίες. Τα ανοίγματα του ισογείου προστατεύονται με σιδεριές για λόγους ασφαλείας και οχύρωσης της κατοικίας. Πάνω από τα ανοίγματα του ορόφου εμφανίζονται μικροί κυκλικοί φεγγίτες που απαντώνται συχνά σε κτίσματα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής.

Τριώροφη αρχοντική κατοικία, κατασκευασμένη στα τέλη του 19ου αιώνα με βάση τα πρότυπα του νεοκλασικισμού στην αρχιτεκτονική. Το κτίριο είχε αρχικά μικτή χρήση, καθώς το ισόγειο στέγαζε βιοτεχνική ή επαγγελματική δραστηριότητα του ιδιοκτήτη, ενώ οι δύο ανώτεροι όροφοι στέγαζαν την κατοικία. Στον πρώτο όροφο βρίσκονταν οι χώροι υποδοχής, το μαγειρείο με την dispenza, και στο δεύτερο όροφο τα υπνοδωμάτια με το λουτρό. Το κτίριο κληροδοτήθηκε το 1951 από τον ιδιοκτήτη του Β. Καμπά στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης με σκοπό τη στέγασή της. Ακολούθως, η Βιβλιοθήκη παραχωρησε επί σειρά ετών το κτίριο στον Σύλλογο Παροχής Εργασίας, του οποίου τις δραστηριότητες φιλοξενούσε ως τότε. Από το 2000 έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και έργο τέχνης. Την ίδια περίοδο εκπονήθηκε μελέτη για την αποκατάσταση και αξιοποίησή του ως Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, η υλοποίηση ωστόσο της οποίας έμεινε ατελής. Σήμερα το κτίριο παραμένει χωρίς χρήση. 

Η κατοικία έχει κάτοψη σχήματος «Γ» και στεγάζεται με ξύλινη στέγη με βυζαντινού τύπου επικεράμωση. Η πρόσοψη της κατοικίας έχει τυπική τριμερή διάρθρωση, τόσο ως προς την οριζόντια, όσο και την κατακόρυφη διάσταση. Η στέψη του κτιρίου διαμορφώνεται με κλασικιστικό θριγκό με τρίγλυφα και οδοντωτή ταινία, ενώ παρουσιάζει μικρή αετωματική απόληξη στο κέντρο. Η είσοδος της κατοικίας τοποθετείται στη βάση του κτιρίου και παρουσιάζει ιδιαίτερη διαμόρφωση: φέρει λίθινο περιθύρωμα με παραστάδες και τοξωτό υπέρθυρο με τονισμένο «κλειδί». Η εξώθυρα είναι ξύλινη, δίφυλλη με ξυλόγλυπτο διάκοσμο. Το σύνολο πλαισιώνεται με έτερο ζεύγος παραστάδων που στηρίζουν ευθύγραμμο γείσο και διακοσμητικό αέτωμα. Τα κουφώματα του ισογείου πλαισιώνονται από λίθινα περιθυρώματα και φέρουν περίτεχνες προστατευτικές σιδεριές. Ο κεντρικός άξονας συμμετρίας  του κύριου όγκου του κτιρίου τονίζεται με την ύπαρξη μαρμάρινου εξώστη στον δεύτερο όροφο. Αντίστοιχα, εξώστης εμφανίζεται και στην πλαινή όψη του κτιρίου στο ανώτερο επίπεδο. Οι εξώστες στηρίζονται σε χυτοσιδηρά φουρούσια και φέρουν προστατευτικό κιγκλίδωμα νεοκλασικής αισθητικής. Τα ανοίγματα στο σύνολό τους φέρουν λιτή ξύλινη πλαισίωση και στέψη με ευθύγραμμο προεξέχον γείσο. Σώζονται τα αυθεντικά ξύλινα δίφυλλα σκούρα με ρυθμιζόμενες περσίδες στο κάτω μέρος.

Διώροφη αρχοντική κατοικία, κατασκευασμένη το 1864 στον «αρχοντομαχαλά» της Μυτιλήνης. Σχετικά με την χρονολογία ανέγερσης του κτιρίου μάς πληροφορεί λίθινη εγχάρακτη επιγραφή στο υπέρθυρο της κεντρικής εισόδου. 

Αρχιτεκτονικά, το κτίριο συνδυάζει κάποια νεοκλασικά στοιχεία με ανατολίτικες επιρροές της οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή και στεγάζεται με δυο δίρριχτες στέγες με βυζαντινού τύπου επικεράμωση, εγκιβωτισμένες με περιμετρικό στηθαίο. Υπάρχει κατοπινή προσθήκη καθ’ ύψος στο κεντρικό τμήμα του κτιρίου, η οποία στεγάζεται με τετράριχτη στέγη με νεότερη επικεράμωση ρωμαϊκού τύπου. 

Οι χώροι του κτιρίου οργανώνονται συνολικά σε τέσσερα επίπεδα: ημιυπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο, όροφος και σοφίτα σε προσθήκη. Η κεντρική όψη του κτιρίου οργανώνεται σε δύο τμήματα. Το ανατολικό τμήμα παρουσιάζει προεξοχή στο επίπεδο του ορόφου, η οποία δημιουργεί πρόπυλο στηριζόμενο σε τοξωτή κιονοστοιχία στο επίπεδο της κεντρικής εισόδου. Οι κίονες είναι λίθινοι, λεπτοί και λιτοί κατά τα ανατολίτικα πρότυπα. Ομοίως, λίθινη με λαξευτό διάκοσμο είναι και η τοξοστοιχία την οποία στηρίζουν. Από την ίδια ροδόχρωμη πέτρα είναι κατασκευασμένα και τα περιθυρώματα των ανοιγμάτων της εισόδου. Η κεντρική είσοδος κοσμείται με ανάγλυφο περιθύρωμα με ελαφρά καμπυλωμένες γωνίες και γείσο με οδοντωτή ταινία. Στο γείσο αναγράφεται η χρονολογία και ο μήνας κατασκευής «ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1864». Η εξώθυρα είναι ξύλινη, δίφυλλη με ιδιαίτερο ξυλόγλυπτο διάκοσμο. Τα δύο ανοίγματα εκατέρωθεν της εισόδου φέρουν τοξωτά υπέρθυρα και ιδιαίτερο προστατευτικό κιγκλίδωμα. Τα υπόλοιπα ανοίγματα του κτιρίου είναι απλούστερα και φέρουν μεταγενέστερα σκούρα γαλλικού τύπου.

Διώροφο κτίριο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, το οποίο στεγάζει από το 1882 μέχρι σήμερα την παλαιότερη ποτοποιία που δραστηριοποιείται στη Λέσβο. Ιδρυτής της ποτοποιίας Ματθαίου ή Matis ήταν ο Ιωάννης (Jean Μatis), γιός του Joseph Matis και της Μυτιληνιάς Μαριγώς.

Ως έτος ίδρυσης της ποτοποιίας αναφέρεται είτε  το 1882 είτε το 1861, σύμφωνα με τα αναγραφόμενα σε παλιές ετικέτες προϊόντων της εταιρείας. Η  επιχείρηση δραστηριοποιούταν στην  παραγωγή κονιάκ, ούζου και διαφόρων λικέρ. Τα προϊόντα έγιναν γρήγορα γνωστά για την ποιότητα τους και τις καλαίσθητες ετικέτες που παραγγέλνονταν στο Παρίσι και κοσμούσαν τα μπουκάλια εμφιάλωσης. Η εταιρεία προχώρησε σύντομα σε εξαγωγές στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην Γαλλία, τον Παναμά και τις Ηνωμένες Πολιτείες, κερδίζοντας πολλές διακρίσεις, ενώ παράλληλα συμμετείχε σε διεθνείς εκθέσεις της εποχής.

Το παλιό εργοστάσιο και σήμερα αποθήκη της ποτοποιίας Ματθαίου βρίσκεται στην οδό Βενιαμίν Λεσβίου στο κέντρο της πόλης. Τα δύο επίπεδα του κτιρίου διακρίνονται μορφολογικά στην κύρια όψη, καθώς το ισόγειο είναι διαμορφωμένο με εμφανή ισόδομη λιθοδομή από γκρίζα πέτρα, ενώ ο όροφος παρουσιάζει εμφανή οπτοπλινθοδομή. Αρχικά, το επίπεδο του ορόφου ήταν επιχρισμένο, ενώ η οπτοπλινθοδομή αποκαλύφθηκε σε μετέπειτα εργασίες αποκατάστασης. Τα επίπεδα διαχωρίζονται επιπλέον με φαρδιά λίθινη ταινία. Τα ανοίγματα του ισογείου περιλαμβάνουν τρεις εισόδους, δύο εκ των οποίων οδηγούν στις αποθήκες του ισογείου, ενώ η τρίτη οδηγεί στον όροφο μέσω εσωτερικού κλιμακοστασίου. Οι είσοδοι των αποθηκών είναι φαρδιές δίφυλλες μεταλλικές, ενώ του ορόφου είναι στενότερη, ξύλινη, με υαλοστάσια και περίτεχνο προστατευτικό κιγκλίδωμα. Όλα τα ανοίγματα του ισογείου πλαισιώνονται με μαρμάρινο περιθύρωμα και ελαφρά τοξωτό υπέρθυρο με τονισμένο «κλειδί». Τα παράθυρα φέρουν ιδιαίτερα προστατευτικά κιγκλιδώματα. Τα ανοίγματα του ορόφου είναι αντίστοιχα διαμορφωμένα, ωστόσο οι πλευρικές παραστάδες και η ποδιά διαμορφώνονται με οπτόπλινθους. Κεντρικά στην όψη προβάλλει το παραδοσιακό ξύλινο σαχνισί, στηριζόμενο σε χυτοσιδηρά φουρούσια, το οποίο αποτελεί κατοπινή προσθήκη. Οι ακμές του κτιρίου κοσμούνται με οδοντωτούς λίθινους γωνιόλιθους, ενώ η στέψη του κτιρίου κοσμείται με λίθινο προεξέχον γείσο και συνεχές στηθαίο που εγκιβωτίζει την τετράριχτη στέγη.

Διώροφη αστική κατοικία με παραδοσιακά στοιχεία, κατασκευασμένη στα τέλη του 19ου αιώνα στην οδό Βενιαμίν Λεσβίου. Η κάτοψη της κατοικίας είναι ορθογωνική και στεγάζεται με ξύλινη δίρριχτη στέγη με κεραμοσκεπή. Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου είναι από λιθοδομή, η οποία ήταν αρχικά επιχρισμένη στην κύρια όψη, ενώ σήμερα έχει αποκαλυφθεί.

Η πρόσοψη διαμορφώνεται συμμετρικά ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα και αντανακλά την τυπική τριμερή διάρθρωση των χώρων στο εσωτερικό της κατοικίας. Τα ανοίγματα οργανώνονται σε τρεις κατακόρυφους άξονες. Τα παράθυρα είναι ξύλινα, ανασυρόμενα, με σκούρα δίφυλλα περσιδωτά στον όροφο και τετράφυλλα ταμπλαδωτά στο ισόγειο. Τα δύο επίπεδα διαχωρίζονται στην όψη με προεξέχουσα ταινία από οπτόπλινθους. Η στέγη του κτιρίου κοσμείται με τριμερές γείσο, επίσης από οπτόπλινθους. Η εξώθυρα της κατοικίας είναι ξύλινη, δίφυλλη με ανάγλυφο διάκοσμο και περίτεχνη προστατευτική σιδεριά, ενώ διαμορφώνει ορθογωνικό φεγγίτη στο άνω μέρος. Το πιο αξιόλογο αρχιτεκτονικό στοιχείο του κτιρίου είναι το παραδοσιακό ξύλινο σαχνισί, το οποίο προβάλει κεντρικά στον όροφο πάνω από την είσοδο. Το σαχνισί κοσμείται με σκαλιστό διάκοσμο και περίτεχνα ξύλινα φουρούσια ανατολίτικης μορφολογίας που στηρίζουν το έντονα προεξέχον γείσο.

Αρχοντική κατοικία, κατασκευασμένη στα 1900 για να στεγάσει την οικογένεια Κούμπα. Ο Αντώνιος Κούμπας ήταν Λέσβιος γαιοκτήμονας, με εμπορική δραστηριότητα στην Αίγυπτο, ο οποίος διετέλεσε και δημογέροντας Μυτιλήνης. Η κατοικία κτίσθηκε στη σημερινή οδό Σαπφούς, στον «Αρχοντομαχαλά» που υπαγόταν στην ενορία του Αγίου Θεράποντα και στον οποίο συγκεντρώνονταν οι κατοικίες της ανώτερης τάξης της χριστιανικής κοινότητας της πόλης. Στο υπέρθυρο της εισόδου αναγράφεται η χρονολογία ανέγερσης «1900» και πηγές αναφέρουν ως αρχιτέκτονα τον Αργύρη Αδαλή. Στο εσωτερικό υπήρχαν οροφογραφίες που αποδίδονται στον Βασίλη Ιθακήσιο, μια εκ των οποίων διατηρείται μέχρι σήμερα. Λόγω συχνών απουσιών της οικογένειας στην Αίγυπτο, το σπίτι βρέθηκε κενό την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής και επιτάχθηκε για την προσωρινή εγκατάσταση προσφύγων. Μετά από διαδοχικές αλλαγές χρήσης, το κτίριο ανήκει πλέον στην ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτισμού και στεγάζει την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου.

Αρχιτεκτονικά, η κατοικία συνδυάζει νεοκλασικά χαρακτηριστικά (όπως η καθ΄ ύψος τριμερής διάταξη) με στοιχεία που παραπέμπουν στο νεογοτθικό στυλ. Έχει σύνθετη κάτοψη που οργανώνεται σε τέσσερα επίπεδα: δύο ορόφους κύριων χώρων και δύο βοηθητικών (χαμηλωμένο ισόγειο και σοφίτα-«σερβανί»). Στο κατώτερο επίπεδο, στο μέτωπο του δρόμου υπάρχει ανεξάρτητος χώρος, όπου λειτουργούσε αρχικά το γραφείο και το κατάστημα του ιδιοκτήτη. Στην κύρια όψη του κτιρίου, προβάλει πλευρικά πολυγωνικός όγκος με τρία ανοίγματα σε κάθε επίπεδο. Στο εσωτερικό, οι χώροι παρουσιάζουν τριμερή διάταξη και οργανώνονται εκατέρωθεν των κεντρικών χολ. Το εσωτερικό κλιμακοστάσιο τοποθετείται εγκάρσια, στο βάθος του χολ, και απομονώνεται με υαλοπέτασμα που παρουσιάζει οξυκόρυφα τόξα και ξυλόγλυπτο διάκοσμο. Στην κεντρική είσοδο οδηγεί, διαμέσου του προκηπίου, εξωτερικό κλιμακοστάσιο σχήματος «Γ» που καταλήγει σε βεράντα υποδοχής. Στο προκήπιο, το δάπεδο του οποίου διαμορφώνεται με μαρμαρόπλακες σε μοτίβο σκακιέρας, έχει τοποθετηθεί μαρμάρινο σιντριβάνι. Η είσοδος του κτιρίου είναι τοξωτή, με διπλό περιθύρωμα, ανάγλυφα διακοσμημένη ξύλινη εξώθυρα και πλευρικούς φεγγίτες. Στο εσωτερικό υπάρχει δεύτερη είσοδος που λειτουργεί ως ανεμοφράχτης. Πάνω από την είσοδο, προβάλει εξώστης με αντίστοιχα τοξωτή εξωστόθυρα και επίπλαστο νεογοτθικό διάκοσμο ως επίστεψη. Το κεντρικό τμήμα της όψης προεκτείνεται καθ’ ύψος και παρουσιάζει ένα διπλό άνοιγμα για τον ηλιασμό της σοφίτας, ενώ καταλήγει σε οξυκόρυφη στέγη, νεογοτθικής έμπνευσης.

Διώροφη αρχοντική κατοικία με νεοκλασικά χαρακτηριστικά, κατασκευασμένη στις αρχές του 20ου αιώνα. Σήμερα το κτίριο, όπως και το Αρχοντικό «Κούμπα» απέναντι του, στεγάζει λειτουργίες της ΕΦΑ Λέσβου. 

Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή και στεγάζεται με ξύλινη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση, εγκιβωτισμένη σε συνεχές περιμετρικό στηθαίο. Η κάτοψη του κτιρίου είναι σχήματος «Γ», με την κεντρική είσοδο να τοποθετείται στη συναρμογή των δυο όγκων. Οι χώροι του κτιρίου οργανώνονται σε τέσσερα επίπεδα: χαμηλωμένο ισόγειο με τις βοηθητικές λειτουργίες, υπερυψωμένο ισόγειο και όροφος με τους κυρίως χώρους, και σοφίτα «σερβανί» για τη διαμονή του υπηρετικού προσωπικού. Η διάρθρωση των όψεων παρουσιάζει τυπική τριμερή καθ’ ύψος διάρθρωση, σύμφωνα με το νεοκλασικό πρότυπο «βάση-κορμός-στέψη». Τα τρία τμήματα διαχωρίζονται στην όψη με δυο προεξέχουσες ταινίες. Τη βάση του κτιρίου στην όψη ορίζει λαξευτή τοιχοποιία με οριζόντιες σκοτίες. Στο τμήμα της όψης το οποίο διατάσσεται επί του μετώπου του δρόμου παρουσιάζονται τρεις κατακόρυφοι άξονες ανοιγμάτων, χωρίς ωστόσο να τηρείται κεντρική συμμετρία. Τα ανοίγματα κοσμούνται με λεπτό περιμετρικό πλαίσιο και διακοσμητική γύψινη πλάκα στο υπέρθυρο. Στο επίπεδο του ορόφου προβάλλει μαρμάρινος εξώστης, στηριζόμενος σε χυτοσιδηρά φουρούσια. 

Από το μικρό προκήπιο, ένα μαρμάρινο εξωτερικό κλιμακοστάσιο οδηγεί σε βεράντα υποδοχής. Το προκήπιο και η βεράντα υποδοχής καλύπτονται με μαρμαρόπλακες σε μοτίβο σκακιέρας. Τη βεράντα υποδοχής στεγάζει εξώστης που προβάλει στο επίπεδο του ορόφου. Η είσοδος κοσμείται κατ’ αναλογία με τα ανοίγματα της πρόσοψης, με περιμετρικό πλαίσιο και ανάγλυφη πλάκα στο υπέρθυρο. Η εξώθυρα είναι ξύλινη τρίφυλλη, ενώ στο εσωτερικό υπάρχει δεύτερη που λειτουργεί ως ανεμοφράκτης. Άλλη είσοδος οδηγεί στην πίσω αυλή του κτιρίου όπου υπάρχει μεταλλική πέργκολα, μαρμάρινη κρήνη, σιντριβάνι και μικρός οπωρώνας. Στους χώρους υποδοχής σώζονται ξύλινες οροφές με περίτεχνο ζωγραφικό διάκοσμο.

Διώροφο κτίριο εμπορική χρήσης, κατασκευασμένο στις αρχές του 20ου αιώνα στην κεντρική αγορά της πόλης. Ο σχεδιασμός του κτιρίου αποδίδεται στον φημισμένο αρχιτέκτονα Αργύρη Αδαλή. 

Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή, έχει ορθογωνική κάτοψη και στεγάζεται με ξύλινη τρίριχτη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση. Οι χώροι του κτιρίου οργανώνονται σε δύο επίπεδα: ισόγειο και όροφο. Στην κύρια όψη του κτιρίου, επί του μετώπου της σημερινής οδού Ερμού, τοποθετείται η κεντρική είσοδος, ενώ στην πλάγια όψη λειτουργούσαν κατά το παρελθόν δύο δευτερεύουσες είσοδοι (μια για ισόγειο κατάστημα και μια για τον όροφο), οι οποίες σήμερα έχουν πληρωθεί με οπτοπλινθοδομή. 

Αρχιτεκτονικά, το κτίριο παρουσιάζει έναν συνδυασμό στοιχείων (νεοκλασικισμού και Beaux Arts) που το κατατάσσουν στο στυλ του εκλεκτικισμού. Στην κύρια όψη παρουσιάζει μεγάλα ανοίγματα που επέτρεπαν τον ηλιασμό των χώρων και την έκθεση των προϊόντων. Η όψη διαμορφώνεται συμμετρικά ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα, στον οποίο τοποθετείται η κεντρική είσοδος. Ο άξονας συμμετρίας τονίζεται επίσης από το ιδιαίτερο οξυκόρυφο άνοιγμα στον όροφο και το κυκλικό διακοσμητικό στοιχείο στην επίστεψη. Ιδιαίτερα επεξεργασμένος μορφολογικά είναι ο όροφος. Τα ανοίγματα κοσμούνται με τοξωτά πλαίσια και διακοσμητικό «κλειδί». Το επίπεδο της στέψης του κτιρίου ορίζεται με προεξέχον γείσο και συνεχές στηθαίο με διακοσμητικούς πεσσούς και πήλινες γλάστρες. Τα καταστήματα του ισογείου προστατεύονται από τον ήλιο και τη βροχή με μεταλλικά στέγαστρα, στηριζόμενα σε μεταλλικά φουρούσια. Πέραν της ιδιαίτερα φροντισμένης κύριας όψης, τα ανοίγματα επί της πλάγιας οδού είναι απλούστερα, ορθογωνικά, με λιτά πλαίσια. Η τοιχοποιία διαμορφώνεται με λαξευτούς λίθους και οριζόντιες σκοτίες.

Ισόγειο κατάστημα, κατασκευασμένο στα τέλη του 19ου αιώνα στην κεντρική αγορά της πόλης. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή, έχει επιμήκη και στενομέτωπη κάτοψη, ενώ στεγάζεται με ξύλινη τρίριχτη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση. Οι χώροι του οργανώνονται σε δύο επίπεδα: ισόγειο και πατάρι. Ο ηλιασμός του εσωτερικού πραγματοποιείται αποκλειστικά από τα ανοίγματα της μοναδικής όψης που βρίσκεται επί του μετώπου της σημερινής οδού Ερμού. Η όψη είναι ιδιαίτερα επιμελημένη και παρουσιάζει έναν συνδυασμό νεοκλασικών αναφορών και στοιχείων ανατολίτικης έμπνευσης. Οι ακμές του κτιρίου κοσμούνται με ζεύγος παραστάδων από ροδόχρωμο μάρμαρο, οι οποίες στηρίζουν πλήρη κλασικιστικό θριγκό με επιστύλιο, τρίγλυφα και διακοσμητικό αέτωμα. Στο ανώτερο μέρος των παραστάδων προβάλλουν ανάγλυφες διακοσμητικές ανθοστήλες. Το μεγάλο άνοιγμα με την κεντρική είσοδο του καταστήματος έχει σήμερα αλλοιωθεί, σώζεται ωστόσο ο αρχικός φεγγίτης που σχηματίζει χαρακτηριστικό ισλαμικό τόξο στο ανώτερο επίπεδο.

Τρία διώροφα κτίρια εμπορικής χρήσης, κατασκευασμένα στην κεντρική αγορά της πόλης στις αρχές του 20ου αιώνα. Αποτελούν τυπικό δείγμα καταστημάτων της σημερινής οδού Ερμού, συνθέτοντας τμήμα του αρχιτεκτονικά αξιόλογου μετώπου της. Ο σχεδιασμός των κτιρίων αποδίδεται στον φημισμένο αρχιτέκτονα Αργύρη Αδαλή.

Τα κτίρια είναι κατασκευασμένα από φέρουσα λιθοδομή, έχουν κάτοψη ορθογωνική και στενομέτωπη, και στεγάζονται με ξύλινες κεραμοσκεπές. Αρχιτεκτονικά, παρουσιάζουν απλουστευμένα και εκλαϊκευμένα στοιχεία δυτικών ρυθμών, κυρίως του νεοκλασικισμού. Ο ηλιασμός και ο αερισμός των εσωτερικών χώρων πραγματοποιείται μέσω των ανοιγμάτων που υπάρχουν στην μοναδική όψη των καταστημάτων, επί της εμπορικής οδού. Ενώ η αρχική μορφολογία του ισογείου έχει σήμερα αλλοιωθεί, στον όροφο διατηρούν αυθεντικά μορφολογικά στοιχεία, όπως οι διακοσμητικές κόγχες, παραστάδες, οδοντωτές ακμές, πλαίσια ανοιγμάτων με διακοσμητικό «κλειδί», τοξωτή επίστεψη, ακροκέραμα κλπ.

Διώροφο κτίριο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, κατασκευασμένο στα τέλη του 19ου αιώνα για εμπορική και βιοτεχνική χρήση στο ιστορικό κέντρο της πόλης, επί της σημερινής οδού Τυρταίου. Στο κτίριο έγιναν πρόσφατα εργασίες αποκατάστασης, ώστε να στεγαστεί το Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Μυτιλήνης, με αίθουσες για την Φιλαρμονική, το Χορευτικό και την Χορωδία της πόλης. 

Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή και στεγάζεται με ξύλινη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση. Η κάτοψη του κτιρίου είναι επιμήκης και πλατυμέτωπη, ενώ προσαρμόζεται πλήρως στο σχήμα του οικοπέδου και το καμπύλο μέτωπο της οδού. Οι χώροι του κτιρίου οργανώνονται σε τρία επίπεδα: ισόγειο, όροφος και σοφίτα. Τα δυο επίπεδα διαχωρίζονται οπτικά στην όψη με οριζόντια ταινία. Επιπλέον, το ισόγειο φέρει πεταχτό επίχρισμα με οριζόντιες σκοτίες που το διαφοροποιεί από το λείο επίχρισμα του ορόφου. Η στέγη του κτιρίου κοσμείται με γείσο από τραβηχτό επίχρισμα. 

Το πιο αξιόλογο αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό του κτιρίου αποτελούν τα ανοίγματα παραδοσιακής μορφολογίας. Όλα τα ανοίγματα της μοναδικής όψης του κτιρίου διατάσσονται σε κατακόρυφους άξονες, φέρουν λίθινα περιθυρώματα και ελαφρώς τοξωτό υπέρθυρο με διακοσμημένο «κλειδί». Στο επίπεδο του ισογείου υπάρχουν πέντε είσοδοι, εκ των οποίων η ακραία οδηγούσε στους χώρους του ορόφου μέσω εσωτερικού κλιμακοστασίου, ενώ οι υπόλοιπες στους χώρους του ισογείου. Οι εξώθυρες είναι ξύλινες δίφυλλες με υαλοστάσια και φεγγίτες στο άνω μέρος, οι οποίοι προστατεύονται με περίτεχνες σιδεριές. Στον όροφο, τα κουφώματα είναι ξύλινα δίφυλλα με κατακόρυφα και οριζόντια καΐτια, δεν γνωρίζουμε ωστόσο αν ακολουθούν την μορφολογία των αρχικών κουφωμάτων. Τέλος, οι ακμές του κτιρίου κοσμούνται με παραστάδες από λίθινους πεσσούς.

Μνημειακό διώροφο εκπαιδευτήριο, κατασκευασμένο στο ιστορικό κέντρο της πόλης την περίοδο 1898-1899 για να στεγάσει το νέο Παρθεναγωγείο της Μυτιλήνης στη θέση του παλιού. Το σημερινό κτίριο ήταν το τρίτο κατά σειρά σχολικό κτίριο της χριστιανικής κοινότητας της οθωμανικής Μυτιλήνης που λειτούργησε στην ίδια θέση, στην παλιά συνοικία του Αγίου Συμεών. Το κτίριο κατασκευάστηκε με δαπάνες του μεγάλου ευεργέτη Ζαφείρη Βουρνάζου, γόνου μεγάλης αστικής οικογένειας της πόλης. Η προτομή του κοσμεί το αέτωμα της κεντρικής θύρας του Παρθεναγωγείου μέχρι σήμερα, μαζί με εγχάρακτη επιγραφή, όπου αναγράφεται: «1899 ΑΝΕΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΦΙΛΟΤΙΜΩ ΔΑΠΑΝΗ ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ ΒΟΥΡΝΑΖΟΥ». Ως προς τον αρχιτέκτονα του κτιρίου, υπάρχει μια προφορική μαρτυρία που υποστηρίζει ότι ήταν ο εμπειρικός Δημήτριος Μεϊμάρης, φαίνεται ωστόσο πιθανότερο να ήταν ο Αργύρης Αδαλής, ο οποίος είχε αναλάβει όχι μόνο όλα τα άλλα δημόσια κτίρια της χριστιανική κοινότητας, αλλά και τις κατοικίες της οικογένειας Βουρνάζου. 

Η αρχιτεκτονική του κτιρίου αποτελεί μια πιο λιτή εφαρμογή του προτύπου του Γυμνασίου που κατασκευάστηκε λίγα χρόνια νωρίτερα. Εντάσσεται, ωστόσο, στην τυπολογία δημόσιων κτιρίων μνημειακής νεοκλασικής αρχιτεκτονικής που ανεγέρθηκαν στα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εκείνη την εποχή. Είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή και έχει σχεδόν τετραγωνική κάτοψη, ενώ στεγάζεται με ξύλινη τετράριχτη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση. Η κύρια όψη του παρουσιάζει συμμετρία ως προ τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα και τυπική τριμερή διάρθρωση που αντανακλά την οργάνωση των εσωτερικών χώρων, εκατέρωθεν του μεγάλου κεντρικού χολ και του κλιμακοστασίου. Το κεντρικό τμήμα της είναι ιδιαίτερα μορφολογικά επεξεργασμένο, σε αντίθεση με την απουσία διακόσμου στο υπόλοιπο κτίριο.  Προβάλει ελαφρά από το επίπεδο της όψης και διαμορφώνεται με εμφανή λιθοδομή και νεοκλασικό λεξιλόγιο. Τέσσερεις κίονες δωρικού ρυθμού πλαισιώνουν τα ανοίγματα του ισογείου και στηρίζουν θριγκό με τρίγλυφα και μικρό αέτωμα που κοσμείται με την προτομή του ιδρυτή. Στο επίπεδο του ορόφου οι κίονες επαναλαμβάνονται μειωμένοι, ενώ οι ακραίοι αντικαθίστανται από παραστάδες. Το επίπεδο της στέψης διαμορφώνεται με επιστύλιο και αέτωμα.

Τριώροφη αρχοντική κατοικία με νεοκλασικά στοιχεία, κατασκευασμένη στα τέλη του 19ου αιώνα στην περιοχή του Αγίου Συμεών, όπου συγκεντρώνονταν την περίοδο εκείνη κατοικίες της χριστιανικής ανώτερης τάξης. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή, έχει κάτοψη σχεδόν τετραγωνική και στεγάζεται με ξύλινη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση. Οι χώροι του οργανώνονται σε τρία επίπεδα: το ισόγειο για τις βοηθητικές λειτουργίες της κατοικίας και δύο όροφοι για τις κύριες και επίσημες λειτουργίες. Στο ισόγειο βρίσκονται δύο είσοδοι: μια που οδηγεί στους κυρίως χώρους της κατοικίας στα ανώτερα επίπεδα και μια για τους χώρους του ισογείου. Η πρώτη έχει ξύλινη δίφυλλη εξώθυρα με υαλοπίνακες, ημικυκλικό φεγγίτη και περίτεχνες προστατευτικές σιδεριές. Η δεύτερη έχει μεγάλο άνοιγμα –πιθανά αποτελούσε στο παρελθόν είσοδο καταστήματος, αποθήκης ή άμαξας– και έχει μεταγενέστερη πολύφυλλη ξύλινη πόρτα, ενώ διατηρεί την αυθεντική σιδεριά του φεγγίτη. Και οι δύο είσοδοι κοσμούνται με λίθινο περιθύρωμα με τοξωτό υπέρθυρο και τονισμένο «κλειδί». Τα δυο ανώτερα επίπεδα παρουσιάζουν συμμετρία ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα, πάνω στον οποίο προβάλλουν οι δύο εξώστες. Τα ανοίγματα είναι ξύλινα, με τρίφυλλα ταμπλαδωτά σκούρα, και φέρουν διακοσμητική επίστεψη με προεξέχον γείσο και γεισίποδες. Η στέψη του κτιρίου διαμορφώνεται με περιμετρικό στηθαίο και κεντρικό αέτωμα, διακοσμημένο με ακροκέραμα και ανάγλυφα στοιχεία στο τύμπανο.

Διώροφη αρχοντική κατοικία, κατασκευασμένη γύρω στα 1850, στην παλιά συνοικία του Αγίου Συμεών, ακριβώς απέναντι από την ομώνυμη εκκλησία. Την κατοικία ανέγειρε ο Κοντής Βουρνάζος, γενάρχης της μεγάλης οικογένειας Βουρνάζων, ο οποίος ανήκε στην παλιά τάξη των γαιοκτημόνων, εμπόρων και προεστών της Μυτιλήνης. Τα τελευταία χρόνια, στο κτίριο φιλοξενούνται φορείς του Υπουργείου Παιδείας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λέσβου). 

Το κτίριο αποτελεί έκφραση της αρχιτεκτονικής των κατοικιών της ανώτερης τάξης της οθωμανικής περιόδου, ενώ παρουσιάζει και μεταγενέστερα νεοκλασικά στοιχεία. Η κατοικία διατάσσεται σε τετραγωνικό περίγραμμα, με το κεντρικό τμήμα της κύριας όψης να εξέχει στον όροφο, δημιουργώντας στεγασμένο πρόπυλο στο επίπεδο της εισόδου. Οι χώροι της οργανώνονται σε τέσσερα επίπεδα: χαμηλωμένο ισόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο, όροφος και σοφίτα σε μεταγενέστερη προσθήκη. Τα επίπεδα διαχωρίζονται και οπτικά στις όψεις με περιμετρικές ταινίες, ενώ η στέψη του κτιρίου ορίζεται με προεξέχον γείσο και οδοντωτή ταινία στην κύρια όψη. Στην κύρια είσοδο της κατοικίας οδηγεί λιτό ευθύγραμμο κλιμακοστάσιο, κεντρικά τοποθετημένο στην πρόσοψη, το οποίο καταλήγει σε στεγασμένη βεράντα υποδοχής. Δευτερεύουσες είσοδοι υπάρχουν κάτω από την βεράντα και στην πίσω πλευρά του κτιρίου. Το πρόπυλο διαμορφώνεται με κίονες κορινθιακού ρυθμού, οι οποίοι στηρίζουν θριγκό με διακοσμητικά φυτικά στεφάνια. Η αρχιτεκτονική προεξοχή του ορόφου ήταν, αρχικά τουλάχιστον, κατασκευασμένη από ξυλόπηκτη τοιχοποιία. Η κεντρική είσοδος πλαισιώνεται από μαρμάρινο περιθύρωμα κλασικιστικού τύπου, με οδοντωτή ταινία και προεξέχον γείσο. Η εξώθυρα είναι ξύλινη, τρίφυλλη, ενώ στο εσωτερικό υπάρχει δεύτερη με υαλοπετάσματα που λειτουργεί ως ανεμοφράκτης. Στο εσωτερικό, η κατοικία οργανώνεται σε όλα τα επίπεδα με άξονα το μεγάλο χολ, εκατέρωθεν του οποίου διατάσσονται τα δωμάτια. Το κλιμακοστάσιο βρίσκεται στο βάθος του κεντρικού χολ και φέρεται ότι μεταφέρθηκε αυτούσιο από το Βόσπορο. Ζωγραφικός διάκοσμος υπήρχε στο επισημότερο δωμάτιο της κατοικίας –αυτό με το σαχνισί στον όροφο–, όπως και στα χολ των δυο ανώτερων επιπέδων, ο οποίος όμως σήμερα δεν σώζεται.

Διώροφο κατάστημα, κατασκευασμένο στις αρχές του 20ου αιώνα στην συνοικία του Αγίου Συμεών, κοντά στην κεντρική αγορά της Μυτιλήνης. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο από φέρουσα λιθοδομή και στεγάζεται με ξύλινη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση. Η κάτοψη του κτιρίου πολυγωνική, ενώ προσαρμόζεται πλήρως στο σχήμα του οικοπέδου και το μέτωπο της οδού. Οι χώροι του κτιρίου οργανώνονται σε δύο επίπεδα: ισόγειο και όροφος. Τα δυο επίπεδα διαχωρίζονται οπτικά στην όψη με οριζόντια ταινία. Επιπλέον, το ισόγειο φέρει επίχρισμα με οριζόντιες σκοτίες που το διαφοροποιεί από το λείο επίχρισμα του ορόφου. Η στέγη του κτιρίου κοσμείται με προεξέχον γείσο και συνεχές στηθαίο που την εγκιβωτίζει. 

Η μοναδική όψη του κτιρίου οργανώνεται σε τρία τμήματα, τα οποία πλαισιώνονται από παραστάδες. Στο επίπεδο του ισογείου, οι παραστάδες είναι λίθινες, με οριζόντιους πεσσούς, έντεχνα λαξευμένους ώστε να σχηματίζουν σκοτίες. Στην κορυφή τους κοσμούνται με λιτά επίκρανα και ανάγλυφους ρόδακες, ενώ στηρίζουν επιστύλιο με τρίγλυφα. Στον όροφο,  παραστάδες εμφανίζονται στους ίδιους άξονες, αλλά διαφοροποιούνται μορφολογικά, καθώς παρουσιάζουν λιτό κορμό και περίτεχνα επίκρανα κορινθιακού ρυθμού. Στον διάκοσμο του ορόφου περιλαμβάνονται επίσης μια κόγχη  και δυο περίτεχνα διακοσμητικά κλειδιά στην επίστεψη των ανοιγμάτων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα αυθεντικά κουφώματα που σώζονται στον όροφο με τα τρίφυλλα μεταλλικά σκούρα. Στο ισόγειο διατηρείται επίσης μια τρίφυλλη μεταλλική εξώθυρα με φεγγίτη και το κατακόρυφο μεταλλικό σκίαστρο του καταστήματος.

Τρία διώροφα κτίρια εμπορικής χρήσης, κατασκευασμένα στις αρχές του 20ου αιώνα στην κεντρική αγορά της Μυτιλήνης, πολύ κοντά στη Μητρόπολη. Αποτελούν τυπικό δείγμα καταστημάτων της σημερινής οδού Ερμού και τμήμα του αρχιτεκτονικά αξιόλογου μετώπου της. Στο βορειότερο από τα τρία κτήρια σώζεται η είσοδος που οδηγούσε στο χάνι του «Πατσαβέλα». Η είσοδος είχε μεγάλο άνοιγμα για τη διέλευση των κάρων, ενώ φέρει λίθινο περιθύρωμα και ελαφρά τοξωτό υπέρθυρο. Το χάνι καταλάμβανε έναν μεγάλο κενό χώρο πίσω από το μέτωπο των καταστημάτων, ήταν διώροφο με κάτοψη σχήματος «Π». Σήμερα στη θέση του κτιρίου βρίσκεται νέα κατασκευή.

Τα καταστήματα είναι κατασκευασμένα από φέρουσα λιθοδομή, έχουν κάτοψη ορθογωνική και στενομέτωπη, και στεγάζονται με ξύλινες κεραμοσκεπές. Αρχιτεκτονικά, παρουσιάζουν απλουστευμένα και εκλαϊκευμένα νεοκλασικά στοιχεία. Ο ηλιασμός και ο αερισμός των εσωτερικών χώρων πραγματοποιείται μέσω των ανοιγμάτων που υπάρχουν στην όψη των καταστημάτων, επί της εμπορικής οδού. Ενώ η αρχική μορφολογία του ισογείου έχει σήμερα αλλοιωθεί, στον όροφο διατηρούν αυθεντικά μορφολογικά στοιχεία, όπως το διακοσμητικό αέτωμα, την τοξωτή επίστεψη, γείσο με γεισίποδες, πλαίσια ανοιγμάτων, ελαφρά τοξωτά υπέρθυρα κλπ.

Διώροφη αρχοντική κατοικία με ισόγειο κατάστημα, κατασκευασμένη τον 19ο αιώνα στο ιστορικό κέντρο της πόλης, απέναντι από τη Μητρόπολη. Στην κατοικία αυτή έζησε η λαογράφος Μαρίκα Βλάχου-Μολίνου, η οποία είχε μετατρέψει τμήμα της σε λαογραφικό μουσείο, όπου εκτίθεντο τοπικά παραδοσιακά έπιπλα, σκεύη, χαλιά, κεντήματα κ.ά. από την προσωπική και οικογενειακή της συλλογή.

Η κατοικία είναι γωνιακή, με καμπύλη απότμηση, ακολουθώντας το σχήμα του οικοπέδου και το μέτωπο του δρόμου. Είναι κατασκευασμένη από φέρουσα λιθοδομή και στεγάζεται με σύνθετη ξύλινη στέγη με γαλλικού τύπου επικεράμωση. Στη δυτική πλευρά του κτιρίου υπάρχει μεταγενέστερη διώροφη προσθήκη, η οποία καλύπτεται με δώμα. Στην ίδια πλευρά έχει διαμορφωθεί ισόγειο κατάστημα με ανεξάρτητη λειτουργία. 

Οι χώροι της κατοικίας οργανώνονται σε τέσσερα επίπεδα: ημιυπόγειο, υπερυψωμένο ισόγειο, όροφος και σοφίτα. Τα επίπεδα διακρίνονται στις όψεις με οριζόντιες περιμετρικές ταινίες. Οι όψεις οργανώνονται με βάση το νεοκλασικό τρίπτυχο «βάση-κορμός-στέψη». Τη βάση διαμορφώνει το επίπεδο του ημιυπόγειου με εμφανή λιθοδομή και μικρά ανοίγματα, ενισχύοντας την αίσθηση στιβαρότητας του οικοδομήματος. Ο κορμός φέρει πλούσιο νεοκλασικό διάκοσμο που διαφοροποιείται ανά επίπεδο. Στη στέψη του κτιρίου υπάρχει περιμετρικό προεξέχον γείσο και συνεχές στηθαίο που εγκιβωτίζει τη στέγη. Στη στέγη προβάλουν δύο τριγωνικές απολήξεις με φεγγίτες για τον ηλιασμό της σοφίτας, οι οποίες κοσμούνται με ανατολίτικης έμπνευσης ξυλόγλυπτο γείσο. 

Οι όψεις της κατοικίας επιμερίζονται σε τμήματα μέσω παραστάδων. Οι παραστάδες είναι λιτές στο επίπεδο του ισογείου, ενώ στον όροφο φέρουν σύνθετα επίκρανα. Η κύρια όψη της κατοικίας, στην οποία τοποθετείται και η επίσημη είσοδος, είναι η ανατολική, έναντι του μητροπολιτικού ναού. Η είσοδος τοποθετείται σε εσοχή που στεγάζει το μικρό μαρμάρινο κλιμακοστάσιο. Πλαισιώνεται από μαρμάρινο κλασικιστικό περιθύρωμα, με παραστάδες εκατέρωθεν και ελαφρά τοξωτό υπέρθυρο, διακοσμημένο με ρόδακες και προεξέχον γείσο. Το σύνολο της διαμόρφωσης της εισόδου προστατεύεται με περίτεχνη σιδεριά. Πάνω από την είσοδο προβάλει παραδοσιακό ξύλινο σαχνισί με περίτεχνο ξυλόγλυπτο διάκοσμο, στηριζόμενο σε χυτοσιδηρά φουρούσια. Το σύνολο των ανοιγμάτων του κτιρίου φέρει νεοκλασικού τύπου πλαισίωση με πλούσιο γλυπτικό διάκοσμο και ελαφρώς τοξωτά υπέρθυρα. Στοιχείο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας αποτελεί ο καμπύλος μαρμάρινος εξώστης στην γωνιακή απότμηση του κτιρίου με το περίτεχνο κιγκλίδωμα, τον οποίο στηρίζουν ζεύγη μεταλλικών φουρουσιών. Η εξωστόθυρα είναι επίσης αξιοσημείωτη, με ιδιαίτερα καΐτια και επιχρωματισμένα γυαλιά.

Διώροφο γωνιακό κτίριο εμπορικής χρήσης, κατασκευασμένο το 1930 από τον Λέσβιο έμπορο της διασποράς Ιωάννη Κουτσουρίδη, ο οποίος ανέπτυξε οικονομική δραστηριότητα στο Σουδάν. Επιστρέφοντας στη Μυτιλήνη, κατασκεύασε το κτιριακό συγκρότημα ως επένδυση για τους τέσσερεις γιους του. Στο εσωτερικό του κτιρίου διαμορφώθηκε στοά σχήματος «Τ» στην οποία οδηγούσαν τρεις είσοδοι από τις οδούς Κομνηνάκη, Βερναρδάκη και Σαρανταπόρου (η τελευταία σήμερα κλειστή). Στο κέντρο υπήρχε αίθριο με το μαρμάρινο κλιμακοστάσιο, στεγασμένο σήμερα. Το ισόγειο είχε εμπορικό χαρακτήρα και φιλοξενούσε αρχικά κυρίως μεσιτικά γραφεία και αποθήκες ελαιόλαδου, ενώ στον όροφο στεγάζονταν γραφεία, ως επί το πλείστον δικηγορικά. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι χώροι επιτάχθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως γραφεία από τους Γερμανούς. Σήμερα, το ισόγειο αποτελείται από χώρους εστίασης και ο όροφος στεγάζει γραφεία διαφόρων ειδικοτήτων.

Το κτίριο κατασκευάστηκε με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα, ένα νέο και πρωτοποριακό δομικό σύστημα για την εποχή εκείνη. Η κάτοψη του είναι τραπεζοειδής, καθώς προσαρμόζεται στο διαθέσιμο οικόπεδο. Οι χώροι του οργανώνονται σε τρία επίπεδα: ισόγειο με πατάρι και όροφος. Τα καταστήματα του ισογείου είναι λειτουργικά ανεξάρτητα, καθώς έχουν εισόδους από το δρόμο. Στα γραφεία του ορόφου οδηγεί, μέσω μιας ψηλής περίτεχνης καγκελόπορτας, το εσωτερικό κλιμακοστάσιο και διάδρομοι επενδυμένοι με εντυπωσιακά τσιμεντοπλακίδια. 

Αρχιτεκτονικά, το κτίριο αποτελεί έκφραση του μεσοπολεμικού νεοκλασικισμού, παρά τη χρήση μοντέρνων δομικών στοιχείων, όπως το οπλισμένο σκυρόδεμα και η στέγαση με δώμα. Οι όψεις του ακολουθούν το νεοκλασικό τρίπτυχο «βάση-κορμός-στέψη». Η στέψη διαμορφώνεται με τριμερές γείσο από τραβηχτό επίχρισμα, ενώ τη βάση ορίζει μια φαρδιά περιμετρική φάσα. Ο κορμός διακρίνεται σε δύο μέρη που αντιστοιχούν στα εσωτερικά επίπεδα και διαχωρίζονται μεταξύ τους με περιμετρική ταινία. Το επίπεδο του ισογείου διαφοροποιείται από αυτό του ορόφου, καθώς διαμορφώνεται με οριζόντιες σκοτίες. Παρατηρείται επίσης προοδευτική ένταση της μορφολογικής επεξεργασίας καθ’ ύψος. Τα ανοίγματα του ισογείου είναι λιτά, ενώ αυτά του ορόφου πλαισιώνονται από παραστάδες και κοσμούνται με γείσα και περίτεχνους γεισίποδες στο υπέρθυρο. Στον όροφο προβάλουν επίσης εξώστες με ιδιαίτερα μεταλλικά κιγκλιδώματα.