Διαδρομή «Είσοδος Οικισμού & Αγορά»

Διώροφη αστική κατοικία, κατασκευασμένη το 1923 σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά πρότυπα του νεοκλασικισμού. Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου είναι από λιθοδομή και έχει ορθογωνική κάτοψη. Φέρει ξύλινη, τετράριχτη στέγη με επικάλυψη από γαλλικού τύπου κεραμίδια. Στην στέψη του κτιρίου υπάρχει προεξέχον γείσο, λιτό στηθαίο και διακοσμητικό αέτωμα στο οποίο αναγράφονται η χρονολογία κατασκευής του κτιρίου και τα αρχικά του ιδιοκτήτη. Μπροστά από το κτίριο υπάρχει αυλή με φοίνικες εκατέρωθεν της εισόδου που τονίζουν τη συμμετρία του συνόλου. Η κύρια όψη του κτιρίου είναι συμμετρική ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα, ο οποίος τονίζεται από δυο ψηλές παραστάδες, τον υπερκείμενο εξώστη με τα περίτεχνα μεταλλικά φουρούσια και την αετωματική απόληξη στη στέψη. Τα ανοίγματα είναι ρυθμικά, ταμπλαδωτά γαλλικού τύπου και φέρουν λίθινες παραστάδες και ευθύγραμμα υπερθυρώματα με τονισμένο διακοσμητικό κλειδί. Η κατακόρυφη διάσταση του κτιρίου τονίζεται από τις παραστάδες στις ακμές.

Διώροφη αστική κατοικία, κατασκευασμένη το 1935, όπως μαρτυρά επιγραφή στην όψη της. Ο φέρων οργανισμός του κτιρίου είναι από λιθοδομή και έχει ορθογωνική κάτοψη. Φέρει ξύλινη, τετράριχτη στέγη με επικάλυψη από γαλλικού τύπου κεραμίδια. Η κύρια όψη του κτιρίου φέρει πλούσιο κλασικιστικό διάκοσμο. Είναι συμμετρική ως προς τον κεντρικό κατακόρυφο άξονα, ο οποίος τονίζεται από την κύρια είσοδο και τον υπερκείμενο εξώστη. Η είσοδος έχει τοξωτό ανώφλι με ανάγλυφα διακοσμημένο κλειδί. Η μπαλκονόπορτα στο όροφο φέρει λίθινο τοξωτό υπερθύρωμα με τονισμένο κλειδί, διακοσμημένο με φυτικό μοτίβο. Εκατέρωθεν της υπάρχουν παραστάδες με λαξευμένα ιονικά επίκρανα. Πάνω από το ξύλινο κούφωμα διαμορφώνεται ημικυκλικός φεγγίτης. Τα ανοίγματα είναι ταμπλαδωτά γαλλικού τύπου και φέρουν ιδιαίτερα διακοσμημένα λίθινα περιθυρώματα με προεξέχον γείσο και λαξευμένα φυτικά μοτίβα. Η διακοσμητική πλαισίωση των ανοιγμάτων του ισογείου προεκτείνεται έως την υποκείμενη στάθμη, εντείνοντας την κατακόρυφη διάσταση των παραθύρων. Το κτίριο διαθέτει περίτεχνη στέψη με τριμερές γείσο διακοσμημένο με ανθέμια, στηθαίο με μπαλούστρες και την λίθινη επιγραφή με τοξωτή απόληξη.

Πέτρινη διώροφη κατοικία των αρχών του 20ου αιώνα. Το κτίριο είναι κατασκευασμένο με επιρροές από τα αρχιτεκτονικά πρότυπα του νεοκλασικισμού προσαρμοσμένα στην τοπική αρχιτεκτονική παράδοση. Ο φέρων οργανισμός του είναι από λιθοδομή και έχει τετραγωνική κάτοψη, ενώ φέρει ξύλινη, τετράριχτη στέγη με επικάλυψη από ρωμαϊκού τύπου κεραμίδια. Η επίστεψη της πρόσοψης γίνεται με λίθινο προεξέχον γείσο και διακοσμητικό στηθαίο. Το κεντρικό τμήμα, όπου τοποθετείται και η κύρια είσοδος, τονίζεται ιδιαίτερα, καθώς είναι ανεπίχριστο με εμφανή ισόδομη λιθοδομή. Πλαισιώνεται με παραστάδες οι οποίες καταλήγουν σε τριγωνικό αέτωμα με περιμετρικό γείσο. Στην είσοδο οδηγεί εξωτερικό κλιμακοστάσιο με μπαλούστρες εκατέρωθεν. Τα ανοίγματα ακολουθούν αξονική διάταξη και πλαισιώνονται με λίθινες παραστάδες και γείσα. Η διακοσμητική τους πλαισίωση προεκτείνεται έως την υποκείμενη στάθμη, εντείνοντας την κατακόρυφη διάσταση των παραθύρων. Στις ακμές των όψεων υπάρχουν λίθινες παραστάδες με λιτά επίκρανα.

Το Δημοτικό σχολείο Πολιχνίτου κατασκευάστηκε το 1929. Πρόκειται για ένα εμβληματικό κτίριο στην είσοδο του οικισμού, που εντυπωσιάζει με το μέγεθος και την επιμέλεια της κατασκευής του και έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού, το 1989. Αρχικά προοριζόταν να λειτουργήσει ως Νοσοκομείο, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν υλοποιήθηκε ποτέ και το 1932 πρωτολειτούργησε ως σχολείο, που παραμένει έως και τις μέρες μας. Στο γεγονός αυτό οφείλεται το ότι τυπολογικά δεν συνάδει με τα σχολικά κτίρια εκείνης της περιόδου. Πρόκειται για ένα διώροφο κτίριο με υπερυψωμένο ισόγειο και ημιυπόγειο χώρο. Διαθέτει επίμηκη ορθογωνική κάτοψη και ο φέρων οργανισμός του είναι κατασκευασμένος από λιθοδομή με ξύλινη τετράριχτη στέγη. Μορφολογικά διαμορφώνεται στα πρότυπα του νεοκλασικισμού με τριμερή κατακόρυφη διάρθρωση (βάση-κορμός -στέψη), συμμετρία, ρυθμικά επαναλαμβανόμενα ανοίγματα, τονισμένες κύριες εισόδους. Οι κύριες όψεις του είναι επιχρισμένες και όλα τα διακοσμητικά του στοιχεία, όπως περιθυρώματα, γείσα, γεισίποδες, διακοσμητικά κλειδιά, ταινίες, παραστάδες στις ακμές του, όπως και η βάση του κτιρίου και τα εξωτερικά κλιμακοστάσια διαμορφώνονται με λαξευτά λίθινα στοιχεία.

Ισόγειο βιομηχανικό κτίριο «ελαιοτριβείο» με νεοκλασικά στοιχεία, κατασκευασμένο στις αρχές του 20ου αιώνα. Πρόκειται για κτίριο με τυπικά επιμήκη κάτοψη, πλατυμέτωπο, με φέροντα οργανισμό από λιθοδομή και δίρριχτη ξύλινη στέγη με γαλλικού τύπου κεραμίδια. Η κύρια όψη του κτιρίου είναι επιχρισμένη και ιδιαίτερα επιμελημένη. Χαρακτηριστικά είναι τα λίθινα περιθυρώματα των ανοιγμάτων και τα ελαφρά τοξωτά υπέρθυρα με το τονισμένο "κλειδί". Οι ακμές του κτιρίου κοσμούνται με εναλλάξ προεξέχοντες γωνιόλιθους και η στέγη εδράζεται σε περιμετρικό λίθινο γείσο. Δίπλα στο βιομηχανικό βρίσκεται και το καφενείο του συγκροτήματος με παρόμοια μορφολογικά χαρακτηριστικά. Στον περιβάλλοντα χώρο διασώζεται και η υψικάμινος της παραγωγικής μονάδας, κατασκευασμένη από συμπαγείς οπτόπλινθους.
Το 1901 κατασκευάστηκε το Δημοτικό Καφενείο και δίπλα σε αυτό γύρω στα 1903-1904 το πρώτο βιομηχανικό κτίριο του οικισμού, το Δημοτικό Ελαιοτριβείο. Η κατασκευή τους πραγματοποιήθηκε όταν επιτελούσε πρόεδρος της Κοινότητας ο Ευστράτιος Βιλαρέζης. Το καφενείο σταμάτησε να λειτουργεί τη δεκαετία του 1960. Στη χρηματοδότηση του ελαιοτριβείου συνέβαλλαν οι κάτοικοι με τις εισφορές τους και η Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με συμμετοχή 25%. Για τον λόγο αυτό αποκαλούνταν και ως ‘’τσ’ Εκκλησιάς η μηχανή’’. Η σύγχρονη όψη του κτιρίου διαμορφώθηκε μετά το 1927 με την επέκταση του ελαιοτριβείου τεσσάρων μέτρων προς το δρόμο για τις ανάγκες της φόρτωσης και μεταφοράς των προϊόντων. Την επέμβαση αυτή μαρτυρεί η διαφορετική κλίση της στέγης στην περιοχή της επέκτασης . Το κτίριο έχει αποκατασταθεί και επαναχρησιμοποιείται πλέον ως πολιτιστικός χώρος «Πολύκεντρο».

Τριώροφο κτίριο ξενοδοχείου ορθογωνικής κάτοψης με εξώστες, που βρίσκεται σε περίοπτο σημείο του οικισμού και παρουσιάζει εκλεκτικιστικές επιρροές. Το κτίριο κτίστηκε τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, σύμφωνα με το φωτογραφικό υλικό που έχει διασωθεί. Η κατασκευή του αποτελείται από περιμετρική λιθοδομή και καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή. Όλες του οι όψεις είναι ορατές, ωστόσο μεγαλύτερη επιμέλεια παρουσιάζεται στο μπροστινό τμήμα του κτιρίου και τη νοτιοανατολική όψη. Σε όλες τις όψεις επικρατεί συμμετρία, κάθετη αντιστοιχία μεταξύ των ανοιγμάτων και κάθετος τριμερής διαχωρισμός των όψεων. Οι τοιχοποιίες είναι επιχρισμένες και μόνο τα λίθινα μορφολογικά στοιχεία παραμένουν εμφανή παρουσιάζοντας εκλεκτικιστικό ύφος προσαρμοσμένο στα τοπικά πρότυπα αρχιτεκτονικής, επιδεικνύοντας την πλούσια λιθοξοϊκή παράδοση του οικισμού. Ιδιαίτερη αξία έχει η χαρακτηριστική νοτιοανατολική πρόσοψη στην οποία κυριαρχεί η λίθος ως υλικό κατασκευής. Στο ισόγειο στοιχεία τέτοια είναι οι πεσσοί, στον πρώτο όροφο οι παραστάδες στις ακμές του κτιρίου με τα ιωνικά επίκρανα και τα περιθυρώματα των εξωστόθυρων με το οριζόντιο ανώφλι και στον δεύτερο όροφο η εμφανής λίθινη τοιχοποιία με προεξέχοντα στοιχεία τους ψευδοπεσσούς στις ακμές, τις κορνίζες στα τοξωτά ανώφλια των εξωστόθυρων και την οριζόντια ταινία που βρίσκεται στο ύψος της γένεσις των τόξων. Παρουσιάζεται, επίσης, πληθώρα άλλων στοιχείων όπως τα κοσμήματα στο κέντρο των ανωφλιών, «κλειδί», τα κυρτά επιχρισμένα φουρούσια, διπλά ή μονά, που στηρίζουν τους εξώστες, η οριζόντια διακοσμητική ζώνη που μιμείται επιστύλιο μεταξύ του πρώτου και δεύτερου ορόφου, το γείσο και το στηθαίο της στέγης, που περιορίζονται στο μπροστινό τμήμα του κτιρίου.

Διώροφη αρχοντική κατοικία με υπόγειο, που παρουσιάζει νεοκλασικά στοιχεία, έχει ορθογωνική κάτοψη και είναι κατασκευασμένο το 1903 σύμφωνα με την επιγραφή στο αέτωμα του στηθαίου της στέγης. Το κτίριο αποτελείται από φέρουσα περιμετρική λιθοδομή επιχρισμένη και καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή. Οι όψεις είναι επιχρισμένες και παρουσιάζουν συμμετρία, οριζόντιο τριμερή διαχωρισμό σε βάση, κορμό, στέψη και κάθετη αντιστοίχιση των ανοιγμάτων. Τα μορφολογικά στοιχεία είναι λίθινα, ενδεικτικά της πλούσιας τοπικής λιθοξοϊκής παράδοσης του οικισμού, διαμορφωμένα με νεοκλασικό ύφος προσαρμοσμένο στα τοπικά πρότυπα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Τέτοια στοιχεία είναι οι κορνίζες των παραθύρων με τα οριζόντια γείσα που στηρίζονται σε γεισίποδες, οι ποδιές τους με τους πεσσίσκους, τα οριζόντια διαζώματα μεταξύ των ορόφων, οι ψευδοπεσσοί στις ακμές του κτιρίου, το γείσο και στηθαίο της στέγης. Ιδιαίτερο στοιχείο αποτελεί το κεντρικό τμήμα της κύριας βόρειας όψης, το οποίο προεξέχει από την υπόλοιπη τοιχοποιία και αποτελείται από ανεπίχριστη λιθοδομή. Στο κεντρικό αυτό τμήμα βρίσκονται η κεντρική είσοδος στο ισόγειο και ο λίθινος εξώστης με τα μεταλλικά φουρούσια στον όροφο, ενώ συγκεντρώνονται κι άλλα μορφολογικά στοιχεία όπως οι παραστάδες με τα επίκρανα, το αέτωμα στο στηθαίο της στέγης με το γείσο και τις σταγόνες. Με τη διαμόρφωση αυτή τονίζεται περαιτέρω ο κεντρικός άξονας συμμετρίας της κύριας όψης.

Διώροφη παραδοσιακή κατοικία με σαχνισί, που παρουσιάζει νεοκλασικά στοιχεία, έχει ορθογωνική κάτοψη και είναι κατασκευασμένη στα τέλη του 19ου/αρχές 20ου αιώνα. Το κτίριο αποτελείται από φέρουσα περιμετρική λιθοδομή επιχρισμένη και καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή. Οι όψεις του είναι επιχρισμένες και παρουσιάζουν συμμετρία, τριμερή διαχωρισμό σε βάση, κορμό, στέψη και κάθετη αντιστοίχιση των ανοιγμάτων. Τα μορφολογικά στοιχεία είναι λίθινα, ενδεικτικά της πλούσιας τοπικής λιθοξοϊκής παράδοσης του οικισμού, διαμορφωμένα με νεοκλασικό ύφος προσαρμοσμένο στα τοπικά πρότυπα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Τέτοια στοιχεία είναι οι κορνίζες των παραθύρων με τα τοξωτά ανώφλια και τα οριζόντια γείσα, τα οριζόντια διαζώματα μεταξύ των ορόφων, οι παραστάδες στις ακμές του κτιρίου και στη διαμόρφωση της κεντρικής εισόδου, η οδοντωτή ταινία και το γείσο της στέγης. Η διαμόρφωση της εισόδου ακολουθεί τα τοπικά πρότυπα, βρίσκεται σε εσοχή με λίθινες κορνίζες τόσο στο άνοιγμα της εισόδου, όσο και στο άνοιγμα του θυρώματος. Μοναδικό στοιχείο στην αρχιτεκτονική του οικισμού αποτελεί το σαχνισί, που στηρίζεται σε μεταλλικά φουρούσια και βρίσκεται πάνω από το άνοιγμα της εισόδου, στο κέντρο της βόρειας όψης, τονίζοντας τον κεντρικό της άξονα. Επιπλέον, παρατηρούνται μεταγενέστερες επεμβάσεις, όπως η συμπλήρωση των ακρογωνιαίων λίθων στη δυτική όψη με επιπλέον υλικό και η δημιουργία οδοντωτής κάθετης ταινίας που επηρεάζουν την αρχική του μορφολογία.

Ισόγειο παραδοσιακό κατάστημα με νεοκλασικά στοιχεία κατασκευασμένο το 1911. Πρόκειται για κτίσμα σύνθετης κάτοψης με φέροντα οργανισμό από λιθοδομή και ξύλινη τετράριχτη στέγη με ρωμαϊκά κεραμίδια, Η κύρια είσοδος φέρει λίθινο επιστύλιο με διακοσμητικά στοιχεία και επιγραφή με την χρονολογία κατασκευής. Η δευτερεύουσα είσοδος διαθέτει λίθινο περιθύρωμα με φουρούσια στο ανώφλι, ενώ τα υπόλοιπα ανοίγματα της κύριας όψης φέρουν λίθινες λιτές κορνίζες. Χαρακτηριστικά του κτιρίου είναι οι ακμές και το γείσο από λαξευτούς λίθους σε ισόδομη δόμηση. Στο πίσω μέρος του κτιρίου υπάρχει προσθήκη που οδηγεί σε υπαίθριο χώρο.

Διώροφη παραδοσιακή κατοικία με νεοκλασικές επιρροές, κατασκευασμένη το 1911, σύμφωνα με την επιγραφή στο επιστύλιο της κεντρικής εισόδου. Το κτίριο έχει ορθογωνική κάτοψη, αποτελείται από φέρουσα περιμετρική λιθοδομή και καλύπτεται με τρίρριχτη κεραμοσκεπή. Έχει δύο όψεις, βόρεια και ανατολική, εκ των οποίων η κύρια ανατολική όψη βλέπει στη δημοτική οδό. Τα μορφολογικά στοιχεία συγκεντρώνονται κυρίως στην ανατολική όψη και είναι λίθινα, ενδεικτικά της πλούσιας τοπικής λιθοξοϊκής παράδοσης του οικισμού. Επιπλέον, παρουσιάζουν νεοκλασικές επιρροές προσαρμοσμένες στα τοπικά πρότυπα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Πιο συγκεκριμένα τέτοια στοιχεία είναι οι κορνίζες στα παράθυρα τα οποία στον όροφο φέρουν επιστύλιο και γείσο στηριγμένο σε γεισίποδες και στο ισόγειο παρουσιάζουν δεύτερη σειρά κορνίζας σε μορφή ‘’Π’’ με γεισίποδες. Επίσης, το διπλό περιθύρωμα της κεντρικής εισόδου που αποτελείται από παραστάδες, επίκρανα, επιστύλιο όπου βρίσκεται η επιγραφή της χρονολογίας και φέρει γείσο με γεισίποδες. Ακόμα, στα μορφολογικά στοιχεία συμπεριλαμβάνονται η οριζόντια ταινία μεταξύ των ορόφων στη βόρεια όψη, η διαμόρφωση των ακμών του κτιρίου, όπου οι ακρογωνιαίοι λίθοι παραμένουν εμφανείς, και μαζί με το γείσο της στέγης δημιουργούν μια κορνίζα σε ολόκληρη την όψη.

Ισόγειο κτίριο καταστήματος, κατασκευασμένο το 1906, σύμφωνα με τη λίθινη επιγραφή πάνω από την κεντρική είσοδο στην απότμηση της νοτιοδυτικής γωνίας. Το κτίριο βρίσκεται σε γωνιακό οικόπεδο στη συμβολή δύο δημοτικών οδών και έχει παράγωνη κάτοψη. Αποτελείται από φέρουσα περιμετρική λιθοδομή και καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή που ακολουθεί το σχήμα της κάτοψης. Οι δύο όψεις του κτιρίου, η νότια και η δυτική, παρουσιάζουν νεοκλασικές επιρροές προσαρμοσμένες στα τοπικά πρότυπα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, με λίθινα μορφολογικά στοιχεία, ενδεικτικά της πλούσιας τοπικής λιθοξοϊκής παράδοσης του οικισμού. Τέτοια είναι τα περιθυρώματα των θυραίων ανοιγμάτων, που φέρουν επιστύλιο και γεισίποδες που φέρουν γείσο, πάνω από το ανώφλι. Επιπλέον, αρκετά στοιχεία συγκεντρώνονται στη διαμόρφωση της κεντρικής εισόδου στην απότμηση της νοτιοδυτικής γωνίας. Το διπλό περιθύρωμα του ανοίγματος, όπου οι εξωτερικές παραστάδες φέρουν ιδιαίτερο επίκρανο και επιστύλιο με διάκοσμο, το οποίο μαζί με τους γεισίποδες εκατέρωθεν αυτού φέρουν τριγωνικό αέτωμα, όπου αναγράφεται η ημερομηνία κατασκευής του κτιρίου. Επιπρόσθετα μορφολογικά στοιχεία είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι στην ανατολική ακμή της νότιας όψης που σχηματίζουν ψευδοπεσσό, και το λίθινο διάζωμα στη στέψη των τοιχοποιιών μαζί με το γείσο της στέγης που διατρέχουν τις δύο όψεις.