Διαδρομή «Υδρόμυλοι Αγίου Κηρύκου»

Ο υδρόμυλος του Τρικολόρου βρίσκεται στη δημοτική ενότητα Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, στον συνοικισμό του Κουντουμά, και τροφοδοτούταν από το ομώνυμο ρέμα. Χρονολογείται μεταξύ των τελών του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα. Σήμερα, διατηρούνται ο υδατόπυργος, ο νεραύλακας, ο οποίος διαμορφώνει και τόξο στήριξης, καθώς και η γιστέρνα.

Ειδικότερα, η γιστέρνα είναι κατασκευασμένη από ακατέργαστους λίθους, χωρίς συνδετικό κονίαμα (ξερολιθιά), ενώ το εσωτερικό της είναι πιο επιμελημένο και επενδυμένο με μεγάλες, λίθινες πλάκες. Ο νεραύλακας, στηρίζεται σε λίθινη, τοξωτή κατασκευή και καταλήγει στην κτιστή κρέμαση, η οποία διαμορφώνεται ως λιθόκτιστος υδατόπυργος, που στο εσωτερικό του φέρει τον κατακόρυφο αγωγό μεταφοράς του νερού.

Το κτίσμα του νερόμυλου δεν σώζεται. Διακρίνονται μόνο ίχνη της ύπαρξης του, στη βάση της πρόσθιας πλευράς του υδατόπυργου. Στον υπαίθριο χώρο, σώζεται μικρό, μονώροφο κτίσμα, το οποίο βρισκόταν σε επαφή με το κυρίως κτίσμα του νερόμυλου, πριν αυτό καταρρεύσει. Πιθανότατα είχε βοηθητική χρήση ή μπορεί να εξυπηρετούσε και ως πρόχειρη κατοικία του μυλωνά.

Ο υδρόμυλος των “Τσεάτων” (Α. Πετσάκου, Ν. Πανικολάου, Ν. Παμφίλη) βρίσκεται στη δημοτική ενότητα Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, στον συνοικισμό Παναγιά και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή “Μαρμάρια”. Ανήκει στην ομάδα των τεσσάρων  συνεχόμενων υδρόμυλων που τροφοδοτούνταν από το ρέμα του Κουζίνου (ένας εκ των οποίων δεν εντοπίστηκε). Πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα ικαριώτικης υδρομυλικής εγκατάστασης, που διακρίνεται για την αρμονική ένταξη στον περιβάλλοντα χώρο. Σύμφωνα με την εγχάρακτη, μαρμάρινη επιγραφή του υδατόπυργου, ο υδρόμυλος κατασκευάστηκε το 1894. Η λειτουργία του υδρόμυλου ήταν συνεχής, μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ο μάστορας (επισκευαστής - συντηρητής) του μύλου ήταν ο Λευτέρης Σταυρινουδάκης - “Λευτεράκος”, ο οποίος ήταν και παλιός μυλωνάς. Σήμερα, το κτίσμα του νερόμυλου δεν σώζεται. Διακρίνονται μόνο ίχνη της ύπαρξης του, στη βάση της πρόσθιας πλευράς του υδατόπυργου. Ο υδατόπυργος, όπως και  ο νεραύλακας, και η γιστέρνα διατηρούνται σε καλή κατάσταση. Ο νεραύλακας, βασίζεται σε λίθινη κατασκευή και καταλήγει στην κτιστή κρέμαση, η οποία διαμορφώνεται ως λιθόκτιστος υδατόπυργος, που στο εσωτερικό του φέρει τον κατακόρυφο αγωγό μεταφοράς του νερού. Η πρόσθια πλευρά του υδατόπυργου έχει βαθμιδωτή διαμόρφωση. Η γιστέρνα καλύπτεται από βλάστηση, ωστόσο είναι ορατή η έξοδος του νερού προς τον νεραύλακα, με την οπή όπου εφάρμοζε το πελέμι.

Ο υδρόμυλος της Μονής Ζωοδόχου Πηγής - “Μοναστηράκι” βρίσκεται στη δημοτική ενότητα Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, πλησίον των οικισμών Χριστού και Γλαρέδου. Σύμφωνα με μαρτυρίες, τροφοδοτούταν από παρακείμενη πηγή, καθώς και από το ρέμα του Χριστού. Ο συγκεκριμένος υδρόμυλος αποτελεί μοναστηριακή ιδιοκτησία. Σύμφωνα με την εγχάρακτη, μαρμάρινη κτητορική επιγραφή του υδατόπυργου, κατασκευάστηκε το 1912. Πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα ικαριώτικης υδρομυλικής εγκατάστασης, που διακρίνεται για την αρμονική ένταξη στον περιβάλλοντα χώρο. Σήμερα, το ασκεπές κτίσμα του υδρόμυλου, διατηρείται σε κακή κατάσταση.

Πρόκειται για μικρό, μονώροφο, λιθόκτιστο κτίσμα ορθογωνικής κάτοψης, που έφερε μονόριχτη στέγη. Η κατασκευή του κτίσματος ακολουθεί τις αρχές της τοπικής - παραδοσιακής, αγροτικής αρχιτεκτονικής, παραπέμποντας στο “χυτό”. Διακρίνεται για τη λιτή του μορφολόγηση, με λιγοστά ανοίγματα και παντελή απουσία διακοσμητικών στοιχείων. Αποτελείται από το ισόγειο, όπου ήταν το εργαστήρι του μυλωνά με τον αλεστικό μηχανισμό και το ημιυπόγειο - ζουριό, όπου βρισκόταν ο κινητικός μηχανισμός και με δυσκολία σήμερα διακρίνεται το άνοιγμα εξόδου του νερού. Από τον αλεστικό μηχανισμό σώζεται μόνο το ζεύγος των μυλόπετρων. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι μονόχωρο, με πλακοστρωμένο δάπεδο.

Από τις βοηθητικές του εγκαταστάσεις - έργα υποδομής διασώζονται η γιστέρνα, ο νεραύλακας και ο υδατόπυργος. Ειδικότερα, στη γιστέρνα έχει γίνει μεταγενέστερη επικάλυψη με πλάκα οπλισμένου σκυροδέματος και τσιμεντόλιθους. Ο νεραύλακας, βασίζεται σε λίθινη κατασκευή και καταλήγει στην κτιστή κρέμαση, η οποία διαμορφώνεται ως λιθόκτιστος υδατόπυργος, που στο εσωτερικό του φέρει τον κατακόρυφο αγωγό μεταφοράς του νερού. Η πρόσθια πλευρά του υδατόπυργου έχει βαθμιδωτή διαμόρφωση, με εμφανείς μεταλλικούς ελκυστήρες.

Ο πάνω υδρόμυλος της Μονής Ευαγγελισμού της Θεοτόκου βρίσκεται στη δημοτική ενότητα Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, στην περιοχή της Λευκάδας. Αποτελεί μοναστηριακή ιδιοκτησία και χρονολογείται γύρω στο 1855. Σύμφωνα με πληροφορίες, τροφοδοτούταν από παρακείμενη πηγή και η υδροληψία του γινόταν σε συνέχεια με τον άλλον νερόμυλο της Μονής, νοτιότερα (κάτω μύλος - YDR0018) με κοινή  γιστέρνα. Πρόκειται για χαρακτηριστικό δείγμα ικαριώτικης υδρομυλικής εγκατάστασης, που διακρίνεται για την αρμονική ένταξη στον περιβάλλοντα χώρο. Σήμερα, το ασκεπές κτίσμα του υδρόμυλου διατηρείται σε ερειπιώδη κατάσταση.

Πρόκειται για μικρό, μονώροφο, λιθόκτιστο κτίσμα ορθογωνικής κάτοψης, με μονόριχτη στέγη, η οποία έχει καταρρεύσει. Η κατασκευή του κτίσματος ακολουθεί τις αρχές της τοπικής - παραδοσιακής, αγροτικής αρχιτεκτονικής, παραπέμποντας στο “χυτό”. Διακρίνεται για τη λιτή του μορφολόγηση, με λιγοστά ανοίγματα και παντελή απουσία διακοσμητικών στοιχείων. Αποτελείται από το ισόγειο, όπου ήταν το εργαστήρι του μυλωνά με τον αλεστικό μηχανισμό και το ημιυπόγειο - ζουριό, όπου βρισκόταν ο κινητικός μηχανισμός και με δυσκολία σήμερα διακρίνεται το άνοιγμα εξόδου του νερού. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι μονόχωρο και καλύπτεται από έντονη βλάστηση, η οποία δεν επιτρέπει την παρατήρηση επιμέρους στοιχείων.

Από τις βοηθητικές του εγκαταστάσεις - έργα υποδομής, διασώζονται η γιστέρνα, ο νεραύλακας και ο υδατόπυργος. Ο νεραύλακας, βασίζεται σε λίθινη κατασκευή και καταλήγει στην κτιστή κρέμαση, η οποία διαμορφώνεται ως λιθόκτιστος υδατόπυργος, που στο εσωτερικό του φέρει τον κατακόρυφο αγωγό μεταφοράς του νερού. Στην πρόσθια πλευρά του υδατόπυργου, εντοπίστηκε εντοιχισμένη, κτητορική επιγραφή, που φέρει ανάγλυφο σταυρό.

Ο κάτω υδρόμυλος της Μονής Ευαγγελισμού της Θεοτόκου βρίσκεται στη δημοτική ενότητα Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, στην περιοχή της Λευκάδας και πιο συγκεκριμένα στη θέση “Κακοπέρατος”. Αποτελεί μοναστηριακή ιδιοκτησία και χρονολογείται γύρω στο 1855. Σύμφωνα με πληροφορίες, τροφοδοτούταν από παρακείμενη πηγή, και η υδροληψία του γινόταν σε συνέχεια με τον άλλον νερόμυλο της Μονής, βορειότερα (πάνω μύλος - YDR0019) με κοινή γιστέρνα. Πρόκειται για αξιόλογο δείγμα ικαριώτικης υδρομυλικής εγκατάστασης, που διακρίνεται για την αρμονική ένταξη στον περιβάλλοντα χώρο. Σήμερα, το κτίσμα του νερόμυλου δεν σώζεται, ενώ ο υδατόπυργος και ο νεραύλακας, ο οποίος διαμορφώνει και τόξο στήριξης, βρίσκονται υπό κατάρρευση. Ο νεραύλακας, στηρίζεται σε λίθινη, τοξωτή κατασκευή και καταλήγει στην κτιστή κρέμαση, η οποία διαμορφώνεται ως λιθόκτιστος υδατόπυργος, που στο εσωτερικό του φέρει τον κατακόρυφο αγωγό μεταφοράς του νερού. Σήμερα, το τόξο στήριξης του νεραύλακα έχει ρηγματώσει στο μέσον, με αποκόλληση και σημαντική μετατόπιση του ενός τμήματος. Η πρόσθια πλευρά του υδατόπυργου έχει βαθμιδωτή διαμόρφωση, ενώ υπάρχει και μαρμάρινη, εγχάρακτη επιγραφή, που φέρει το σύμβολο του σταυρού και τα αρχικά γράμματα "ΙΣ ΧΣ ΝΙ ΚΑ“ (Ιησούς Χριστός Νικά).   Εξαιτίας της καταστροφής του μονοπατιού και της δύσβατης πρόσβασης, δεν καθίστατο δυνατή η κοντινή παρατήρηση και συλλογή περαιτέρω πληροφοριών.

Ο υδρόμυλος του παπα-Στεφανή Φάκαρη (“Φακαράτων”), γνωστός και ως  «Ο Μύλος του παπά», βρίσκεται στη δημοτική ενότητα Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, πλησίον του οικισμού του Ξυλοσύρτη, και συγκεκριμένα στο ρέμα του Κεχρίτη. Πρόκειται για ιδιαίτερα αξιόλογο δείγμα ικαριώτικης υδρομυλικής εγκατάστασης, που διακρίνεται για την αρμονική ένταξη στον περιβάλλοντα χώρο. Χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα.

Σήμερα, το ασκεπές κτίσμα του υδρόμυλου σώζεται σε κακή κατάσταση. Πρόκειται για μικρό, μονώροφο, λιθόκτιστο κτίσμα ορθογωνικής κάτοψης με μονόριχτη στέγη. Η κατασκευή του κτίσματος ακολουθεί τις αρχές της τοπικής - παραδοσιακής, αγροτικής αρχιτεκτονικής, παραπέμποντας στο “χυτό”. Διακρίνεται για τη λιτή του μορφολόγηση, με λιγοστά ανοίγματα και παντελή απουσία διακοσμητικών στοιχείων. Αποτελείται από το ισόγειο, όπου ήταν το εργαστήρι του μυλωνά με τον αλεστικό μηχανισμό και το ημιυπόγειο - ζουριό, όπου βρίσκεται ο κινητικός μηχανισμός και το άνοιγμα εξόδου του νερού. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι μονόχωρο, με πλακοστρωμένο δάπεδο.

Από τις βοηθητικές του εγκαταστάσεις - έργα υποδομής, διατηρούνται η γιστέρνα, ο υδατόπυργος και ο νεραύλακας, ο οποίος διαμορφώνει και διπλό τόξο στήριξης. Πρόκειται για τον μοναδικό υδρόμυλο στην Ικαρία με διπλό τόξο στήριξης του νεραύλακα.

Ο υδρόμυλος του παπα-Ηλία Μπινίκου βρίσκεται στη δημοτική ενότητα Αγίου Κηρύκου Ικαρίας, πλησίον του οικισμού του Ξυλοσύρτη και συγκεκριμένα στην περιοχή της Κάμπας. Πρόκειται για αξιόλογο δείγμα ικαριώτικης υδρομυλικής εγκατάστασης, που διακρίνεται για την αρμονική ένταξη στον περιβάλλοντα χώρο. Χρονολογείται στα τέλη του 19ου αιώνα. Σήμερα, το ασκεπές κτίσμα του υδρόμυλου διατηρείται σε ερειπιώδη κατάσταση. Πρόκειται για μικρό, μονώροφο, λιθόκτιστο κτίσμα ορθογωνικής κάτοψης με μονόριχτη στέγη, η οποία έχει καταρρεύσει, όπως και μεγάλο μέρος των τοιχοποιιών του. Η κατασκευή του κτίσματος ακολουθούσε τις αρχές της τοπικής - παραδοσιακής, αγροτικής αρχιτεκτονικής, παραπέμποντας στο “χυτό”. Αποτελείται από το ισόγειο, όπου ήταν το εργαστήρι του μυλωνά με τον αλεστικό μηχανισμό και το ημιυπόγειο - ζουριό, όπου βρισκόταν ο κινητικός μηχανισμός και διακρίνεται το άνοιγμα εξόδου του νερού. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι μονόχωρο, με πλακοστρωμένο δάπεδο, ενώ εντοπίστηκαν και αποθηκευτικές θυρίδες (εσοχές). Από τις βοηθητικές του εγκαταστάσεις - έργα υποδομής, διασώζονται η γιστέρνα, ο νεραύλακας και ο υδατόπυργος. Ειδικότερα, η γιστέρνα, εκμεταλλευόμενη τον φυσικό βράχο, είναι κατασκευασμένη εξωτερικά από ακατέργαστους λίθους, χωρίς συνδετικό κονίαμα (ξερολιθιά), ενώ το εσωτερικό της είναι πιο επιμελημένο και επιστρωμένο με λίθινες πλάκες. Μάλιστα, είναι ορατή η έξοδος του νερού προς τον νεραύλακα, με την οπή όπου εφάρμοζε το πελέμι. Ο νεραύλακας είναι πολύ μικρός, συγκριτικά με άλλους νερόμυλους, και καταλήγει στην κτιστή κρέμαση, η οποία διαμορφώνεται ως λιθόκτιστος υδατόπυργος, που στο εσωτερικό του φέρει τον κατακόρυφο αγωγό μεταφοράς του νερού. Ο υδατόπυργος φέρει βαθμιδωτή διαμόρφωση σε όλες του τις πλευρές.