Διαδρομή «Νότια Συνοικία»

Διώροφη αστική κατοικία με υπόγειο, κατασκευασμένη το 1912 σύμφωνα με την επιγραφή στο μεταλλικό κιγκλίδωμα στον φεγγίτη της κεντρικής εισόδου. Έχει κηρυχθεί από το ΥΠΠΟΑ με το ΦΕΚ 57/Β/21.02.1986 ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και προστατεύεται μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του, που ταυτίζεται με τα όρια του οικοπέδου. Το κτίριο αποτελείται από λιθοδομή, η οποία επιχρίεται στην κύρια -νότια και στη βόρεια όψη, ενώ στις υπόλοιπες παραμένει εμφανής. Οι όψεις οργανώνονται σύμφωνα με νεοκλασικά πρότυπα σε κάθετους και οριζόντιους άξονες συμμετρίας. Αξιόλογος είναι ο νεοκλασικού ρυθμού μορφολογικός διάκοσμος, κυρίως της κύριας-νότιας όψης, κατασκευασμένος από ντόπιο λαξευτό πωρόλιθο. Ορισμένα στοιχεία του διακόσμου είναι οι γωνιακοί ψευδοπεσσοί και οι παραστάδες εκατέρωθεν της κεντρικής εισόδου και της εξωστόθυρας, οι κορνίζες και τα γείσα των παραθύρων, το περιθύρωμα της κεντρικής εισόδου, τα διαζώματα μεταξύ των ορόφων και το γείσο της στέγης. Ιδιαίτερα μορφολογικά στοιχεία είναι τα κλειδιά των τοξοειδών ανωφλιών στα παράθυρα και τις εξώθυρες που σχηματίζουν φυτικά μοτίβα. Τελικά το κτίριο καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή.

Αξιόλογη οθωμανική κρήνη που βρίσκεται στην οδό Μυρσίλλου. Είναι κατασκευασμένη από τοπικούς λαξευτούς λίθους και στο πίσω μέρος της διαθέτει δεξαμενή νερού «χαζανέ». Μορφολογικά διαμορφώνεται με οξυκόρυφο ισλαμικού τύπου τόξο και στην κόγχη της φέρει μικρή θυρίδα. Αποτελεί μία από τις είκοσι (20) κρήνες του οικισμού και το 1989, μαζί με άλλες έντεκα (11) κρήνες, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Διώροφο αρχοντικό, κατασκευασμένο το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Το κτίριο ακολουθεί τα τοπικά παραδοσιακά πρότυπα της εποχής του, κατά τα οποία το ισόγειο αποτελείται από εμφανή λιθοδομή, ενώ τμήμα της κατασκευής στον όροφο (η κύρια όψη) είναι ξύλινο, όπου διαμορφώνονται δύο σαχνισιά στηριζόμενα σε ξύλινες αντηρίδες. Το κτίριο έχει ιστορική αξία για τη μελέτη της εξέλιξης της τοπικής αρχιτεκτονικής και ιδιαίτερα αισθητικό ενδιαφέρον εξαιτίας του εσωτερικού ζωγραφιστού διακόσμου (τοιχογραφίες, οροφογραφίες). Η ενιαία κατοικία χωρίστηκε σε δύο μέρη τη δεκαετία του 1930, τα οποία έχουν κηρυχθεί το καθένα ξεχωριστά ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία, το ανατολικό με το ΦΕΚ 38/Β/19.01.1965 και το δυτικό με το ΦΕΚ 66/Β/21.02.1986.

Διώροφη νεοκλασική αστική κατοικία ορθογωνικής κάτοψης, κατασκευασμένη το 1897, σύμφωνα με την επιγραφή στον μεταλλικό φεγγίτη πάνω από την εξώθυρα. Έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με το ΦΕΚ 749/Β/12.12.1985. Έχει φέροντα οργανισμό από λιθοδομή που καλύπτεται με τετράριχτη στέγη. Παρουσιάζει τα εξής νεοκλασικά χαρακτηριστικά: τριμερή διαχωρισμό της κύριας όψης σε βάση (υμιϋπόγειο), κορμό (υπερυψωμένο ισόγειο και 1ος όροφος) και στέψη (επίπεδο στέγης), διαμόρφωση των όψεων σε κάθετους και οριζόντιους άξονες συμμετρίας. Αξιόλογος είναι ο μορφολογικός διάκοσμος της κύριας όψης, με τις κορνίζες των ανοιγμάτων, τις παραστάδες, τα γείσα. Χαρακτηριστικό στοιχείο της κύριας όψης αποτελεί η βεράντα σε εσοχή που προεκτείνεται σε έναν μικρό εξώστη πάνω από την κύρια είσοδο. Ο εξώστης παρουσιάζει στοιχεία με νεοκλασικές επιρροές, όπως τα μικρά φουρούσια με τις φυτικές διακοσμήσεις και το μεταλλικό κιγκλίδωμα. Οι υπόλοιπες όψεις έχουν λιτή διαμόρφωση και παραμένουν ανεπίχριστες. Στο κτίριο διακρίνονται ορισμένα στοιχεία τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, όπως η διαμόρφωση της εισόδου σε εσοχή με το λίθινο κλιμακοστάσιο.

Διώροφη παραδοσιακή κατοικία με ημιυπόγειο, σε κάτοψη τύπου ‘’Γ’’, που κατασκευάστηκε τον 19ο αιώνα. Έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με το ΦΕΚ 730/Β/05.12.1985. Ο φέρων οργανισμός του κτηρίου αποτελείται από λιθοδομή και μόνο η νότια και τμήμα της ανατολικής όψης είναι από ξύλο. Σύμφωνα με την ιδιοκτήτρια, το κτίριο κάηκε το 1986 και κατασκευάστηκε ξανά. Συνεπώς, ορισμένα στοιχεία ακολουθούν σύγχρονο τρόπο κατασκευής. Αυθεντικά στοιχεία που διατηρούνται, είναι ο εξώστης με τα μεταλλικά χυτοσιδηρά φουρούσια και το ξύλινο δαντελωτό γείσο της στέγης. Τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως η μικρή προεξοχή του ορόφου στη νότια όψη, οι καμπύλες προστατευτικές σιδεριές των παραθύρων και διάφορα άλλα είδη αυτών, οι κορνίζες των παραθύρων και τα προεξέχοντα γείσα αυτών του ισογείου, δεν είναι γνωστό αν αποτελούν παραδοσιακά στοιχεία της αρχικής κατασκευής ή αν προστέθηκαν μετά την καταστροφή από τη φωτιά.

Διώροφη παραδοσιακή κατοικία με νεοκλασικά στοιχεία, τετραγωνικής κάτοψης κατασκευασμένη το 1897, σύμφωνα με την επιγραφή στον μεταλλικό φεγγίτη της κεντρικής εισόδου. Έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο, που ταυτίζεται με τα όρια του οικοπέδου, με το ΦΕΚ 737/Β/08.12.1985. Ο φέρων οργανισμός του κτηρίου αποτελείται από λιθοδομή και καλύπτεται με τετράριχτη στέγη. Η διαμόρφωση των όψεων ακολουθεί την τοπική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, ωστόσο διακρίνονται ορισμένα νεοκλασικά στοιχεία. Αυτά είναι η συμμετρική διάταξη των ανοιγμάτων ως προς κάθετους και οριζόντιους άξονες, τα τόξα στο ανώφλι και τα κλειδιά τους στα ανοίγματα, η διαμόρφωση των ακμών του κτηρίου με παραστάδες στο ύψος του ισογείου και οδοντωτούς γωνιόλιθους στο ύψος του ορόφου. Ο κεντρικός άξονας της κύριας, νότιας όψης επισημαίνεται με την κύρια είσοδο και το διπλό, λίθινο κλιμακοστάσιο μπροστά από αυτή. Όλες οι όψεις επιχρίονται, εκτός από δύο ζώνες από εμφανή λιθοδομή που σχηματίζονται, μία σύμφωνα με το ισόδομο σύστημα στο ύψος των ποδιών των παραθύρων και μία στο ύψος των θεμελίων. Εξαιτίας της υψομετρικής διαφοράς του οικοπέδου οι ζώνες αυτές δεν είναι εμφανείς σε όλες τις όψεις. Ιδιαίτερο τοπικό μορφολογικό στοιχείο της κατασκευής αποτελεί η κατασκευή των σκούρων στα κουφώματα των παραθύρων με ολόσωμα μεταλλικά φύλλα.

Τριώροφη αρχοντική κατοικία, κατασκευασμένη το 1900 σύμφωνα με την επιγραφή στο μεταλλικό κιγκλίδωμα στον φεγγίτη της κεντρικής εισόδου. Έχει κηρυχθεί από το ΥΠΠΟΑ με το ΦΕΚ 57/Β/21.02.1986 ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και προστατεύεται μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του, που ταυτίζεται με τα όρια του οικοπέδου. Το κτίριο αποτελείται από λιθοδομή, η οποία επιχρίεται στην κύρια (βόρεια) όψη, ενώ στις υπόλοιπες παραμένει εμφανής. Επιπλέον, οι όψεις παρουσιάζουν νεοκλασικά χαρακτηριστικά, που αφορούν τη διαμόρφωση τους σε κάθετους και οριζόντιους άξονες συμμετρίας. Αξιόλογος είναι ο νεοκλασικού ρυθμού μορφολογικός διάκοσμος, κυρίως αυτός της κύριας όψης, κατασκευασμένος από ντόπιο λαξευτό πωρόλιθο. Ορισμένα στοιχεία του διακόσμου είναι οι γωνιακοί ψευδοπεσσοί, οι κορνίζες και τα γείσα των παραθύρων, το περιθύρωμα της κεντρικής εισόδου, τα διαζώματα στο ύψος των δαπέδων των ορόφων, το τριγωνικό αέτωμα στο ύψος της στέγης, κεντρικά της κύριας όψης, και το γείσο. Τελικά το κτίριο καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή.

Διώροφη, λίθινη παραδοσιακή κατοικία με αστικά στοιχεία. Πρόκειται για κτίριο ορθογωνικής κάτοψης, που χρονολογείται στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο φέρων οργανισμός είναι από λιθοδομή, εμφανή, και τετράριχτη ξύλινη στέγη με επικάλυψη από βυζαντινά κεραμίδια. Χαρακτηριστικό της κατοικίας αυτής είναι οι ταινίες, το γείσο και τα περιθυρώματα από συμπαγείς οτπόπλινθους σε ισόδομη διάταξη.
Η κεντρική εξώθυρα, που βρίσκεται στη νότια όψη, είναι ξύλινη με σχέδια και περίτεχνη προστατευτική σιδεριά. Από πάνω βρίσκεται εξώστης από οπλισμένο σκυρόδεμα που αντικατέστησε τον αρχικό. Τα ανοίγματα ακολουθούν τον κατακόρυφο άξονα συμμετρίας σε όλες τις όψεις. Τα κουφώματα είναι ξύλινα, με ξύλινα σκούρα όπου υπάρχουν.
Μεταγενέστερα, κατασκευάστηκε προσθήκη κατ' επέκταση που χρησιμοποιείται ως δευτερεύουσα είσοδος. Το κτίριο διαθέτει μεγάλο υπαίθριο χώρο που περιφράσσεται από ψηλό μαντρότοιχο και στον οποίο βρίσκεται και άλλη μία κατοικία.

Διώροφη αστική κατοικία με παραδοσιακά στοιχεία, κατασκευασμένη το 1862 σύμφωνα με την επιγραφή στο μεταλλικό κιγκλίδωμα του φεγγίτη της κεντρικής εισόδου. Έχει κηρυχθεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο με το ΦΕΚ 1303/Β/31.12.1998. Το κτίριο αποτελείται από λιθοδομή, ανεπίχριστη σε όλες της τις όψεις με αποτέλεσμα να διακρίνονται οι μεταλλικοί ελκυστήρες, που ενισχύουν τον φορέα της κατασκευής, και καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή. Οι όψεις οργανώνονται σε κάθετους και οριζόντιους άξονες συμμετρίας, χωρίς αυτό να αποτελεί πάντα κανόνα. Όλα τα παράθυρα διαθέτουν κορνίζες, επιπλέον αυτά του ισογείου έχουν προστατευτικά κιγκλιδώματα και εσωτερικά ξύλινα σκούρα, ενώ του ορόφου μόνο εξωτερικά μεταλλικά ή ξύλινα σκούρα. Στην κύρια-νότια όψη τονίζεται ιδιαίτερα ο κεντρικός άξονας συμμετρίας. Πιο συγκεκριμένα, στο ισόγειο τοποθετείται η κεντρική είσοδος, διαμορφωμένη σύμφωνα με τα παραδοσιακά πρότυπα, στον όροφο, πάνω από την είσοδο, βρίσκεται μεταλλικός εξώστης και στη στέγη, στην κορυφή του κεντρικού άξονα, διαμορφώνεται μικρό τριγωνικό αέτωμα. Ακόμα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα γείσα των παραθύρων και της στέγης αποτελούμενα από καμπυλόμορφες και ορθογωνικές πλίνθους.

Αξιόλογη οθωμανική κρήνη που βρίσκεται κοντά στο μικρό ναό της Αγίας Θεοκτίστης. Είναι κατασκευασμένη από τοπικούς λαξευτούς λίθους και στο πίσω μέρος της διαθέτει δεξαμενή νερού «χαζανέ». Μορφολογικά διαμορφώνεται με οξυκόρυφο ισλαμικού τύπου κτενοειδές τόξο και στην κόγχη της φέρει τρείς μικρές οξυκόρυφες τοξωτές εσοχές σε σειρά, δύο διακοσμητικές και μία θυρίδα, καθώς και εγχάρακτη επιγραφή με οθωμανική γραφή.

Διώροφη αστική παραδοσιακή κατοικία με ημιυπόγειο, με νεοκλασικά στοιχεία, κατασκευασμένη το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα. Έχει κηρυχθεί από το ΥΠΠΟΑ με το ΦΕΚ 749/Β/12.12.1985 ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και προστατεύεται μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο του, που ταυτίζεται με τα όρια του οικοπέδου. Το κτίριο αποτελείται από λιθοδομή, επιχρισμένη σε όλες τις όψεις και καλύπτεται με τετράριχτη κεραμοσκεπή που φέρει στηθαίο μόνο στη δυτική-κύρια όψη. Εξαιτίας τις έντονης κλίσης του οικοπέδου σε δύο όψεις το κτίριο φαίνεται διώροφο, ενώ στις υπόλοιπες τριώροφο. Όλες οι όψεις είναι επιμελημένες και ακολουθούν νεοκλασικούς κανόνες οργάνωσης, όπως ο τριμερής διαχωρισμός των όψεων σε βάση, κορμό και στέψη, και η συμμετρική διάταξη των ανοιγμάτων ως προς κάθετους και οριζόντιους άξονες. Στο κτίριο παρατηρούνται και απλουστευμένα νεοκλασικά μορφολογικά στοιχεία προσαρμοσμένα στην τοπική αρχιτεκτονική και κατασκευασμένα από τοπικό πωρόλιθο. Τέτοια είναι τα γείσα και τα τοξοειδή ανώφλια των παραθύρων με τα ‘’κλειδιά’’ τους, οι γωνιακές παραστάδες, αλλά και εκείνες που βρίσκονται εκατέρωθεν της κεντρικής εισόδου, τα λίθινο διάζωμα μεταξύ των ορόφων και το οριζόντιο στηθαίο στο ύψος της στέγης στην κύρια όψη. Η διαμόρφωση της κεντρικής εισόδου ακολουθεί τα τοπικά πρότυπα, βρίσκεται σε εσοχή στον όροφο της δυτικής-κύριας όψης, και τονίζεται με διπλό λίθινο περιθύρωμα.