Ο Άγιος Κήρυκος –ή αλλιώς ο Άγιος, όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι– είναι η πρωτεύουσα και το κύριο λιμάνι της Ικαρίας από το 1912 έως σήμερα. Η Ικαρία είναι το νοτιότερο νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου, κατεξοχήν ορεινό, με πλούσια βλάστηση, επίμηκες σχήμα και έντονο φυσικό ανάγλυφο. Κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Δολίχη και Μάκρις εξαιτίας του μακρόστενου σχήματός της, Ιχθυόεσσα για την αφθονία των ψαριών στις γύρω θάλασσες και Ανεμόεσσα εξαιτίας των δυνατών ανέμων. Η σημερινή της ονομασία σχετίζεται με τον μύθο του πνιγμού και της ταφής του Ίκαρου, του γιου του Δαίδαλου, στις ακτές του νησιού.
Ως προς το οικιστικό της περιβάλλον, η Ικαρία παρουσιάζει πολύ μεγάλη οικιστική διασπορά. Έχει περίπου 70 οικισμούς, αραιοδομημένους, κατάφυτους και εκτεταμένους. Η ιδιομορφία αυτή οφείλεται στο ότι η άμυνα του νησιού βασιζόταν στην απόκρυψη, την παραλλαγή και την αφάνεια και όχι στη συσπείρωση και την οχύρωση, όπως συνέβη στα άλλα νησιά. Από αυτή την ανάγκη προέκυψε και η λαϊκή παραδοσιακή της αρχιτεκτονική. Τα «χυτά» ή «αντιπειρατικά» σπίτια ήταν κατασκευασμένα σε τέτοια θέση και με τέτοιον τρόπο, ώστε να είναι σχεδόν αόρατα.
Τα δύο λιμάνια του νησιού, ο Άγιος Κήρυκος και ο Εύδηλος, αναπτύχθηκαν σε οικισμούς τον 19ο αιώνα, όταν δημιουργήθηκαν συνθήκες ασφάλειας στο νησί. Ο οικισμός του Αγίου Κήρυκου βρίσκεται στις νοτιοανατολικές ακτές του νησιού και είναι ένας όρμος μεταξύ δύο ρεμάτων. Είναι αμφιθεατρικά χτισμένος με πυκνή δόμηση στο κέντρο του και αρκετά λιθόστρωτα σοκάκια. Ο οικισμός πήρε το όνομα του από τον παλαιό ναό του Αγ. Κηρύκου, ο οποίος δεν σώζεται πλέον. Το 1911 ολοκληρώθηκε ο νέος μητροπολιτικός ναός σε σχέδια του βέλγου αρχιτέκτονα Eugene Dypre, που δεσπόζει πάνω από την πόλη. Πυρήνας του παλιού οικισμού ήταν η περιοχή γύρω από την εκκλησία του Αγ. Νικολάου και την σημερινή πλατεία. Οι συνοικίες Σεβδαλί και Ρέμα, αποτελούν τις παλιότερες συνοικίες του οικισμού, στα βόρεια και ανατολικά της πλατείας αντίστοιχα. Ο οικισμός άρχισε να εξαπλώνεται κατά τον 20ο αιώνα, καθώς νέοι κάτοικοι από τα γύρω χωριά, αλλά και από τα άλλα νησιά και τη Μ. Ασία άρχισαν να καταφθάνουν.
Τα περισσότερα κτίρια του οικισμού ενσωματώνουν επείσακτα νεοκλασικά στοιχεία: είναι διώροφα, με κεραμοσπεπές, ανοίγματα με τοξοτά ανώφλια και τονισμένο άξονα συμμετρίας στις όψεις. Αξιόλογο δείγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής αποτελεί το πρώην Πανικάριο Γυμνάσιο που κτίστηκε το 1925 και σήμερα στεγάζει το Αρχαιολογικό Μουσείο με αντικείμενα του πολιτισμού της Ικαρίας από τους Μεσολιθικούς και Νεολιθικούς χρόνους έως την Ύστερη Αρχαιότητα.